Na jarenlange afname is het aantal eikenprocessievlinders in Nederland dit jaar verdrievoudigd. Vooral in het noorden wordt voor 2026 een hoge plaagdruk voorspeld. Gemeenten in Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel moeten daarom rekening houden met een forse toename van gezondheidsklachten door de rupsen.
Het kenniscentrum Eikenprocessierups maakt dit bekend in een recente publicatie. Sinds 2009 worden de vlinders van de eikenprocessierups jaarlijks gemonitord met behulp van feromoonvallen. Het gemiddeld aantal vlinders per feromoonval is in 2025 gestegen van 5,3 naar 18,0. Daarmee zijn vooral gemeenten in de noordelijke provincies aangewezen als risicogebieden, waar volgend jaar een hoge plaagdruk en meer gezondheidsklachten worden verwacht door de brandharen van de processierupsen.
Provinciale verschillen
Uit het onderzoek blijkt dat de verschillen tussen het noorden en zuiden fors zijn. De noordelijke provincies Friesland, Groningen en Drenthe zitten allemaal boven de 20 vlinders per val, net als Overijssel. In Friesland werden veruit de meeste vlinders gevonden: gemiddeld 36,9 vlinders per val. In Utrecht, Gelderland en Noord-Brabant is de plaagdruk matig met circa 6-8 vlinders per val, terwijl in de rest van de provincies een lage plaagdruk geldt (5 of minder per val).
Plotselinge uitbraken
Op locaties waar jarenlang nauwelijks vlinders of nesten werden aangetroffen, werden gemeenten in 2025 verrast door plotselinge uitbraken. Dit verklaart het kenniscentrum vanuit de verlengde diapauze: rupsen en poppen die meerdere jaren in rust in de bodem verblijven en plots massaal verschijnen. Omdat de diapauze een onzekere factor blijft, adviseert het kenniscentrum om in 2026 rekening te houden met plaatselijke verschijningen van de rupsen. Ook in de gebieden waar het aantal vlinders per val dit jaar laag was.
Toename natuurlijke vijanden
In alle provincies rapporteren onderzoekers een sterke groei van het aantal bronswespen en sluipwespen, de natuurlijke predatoren van de eikenprocessierups. Sommige parasiteren op poppen, anderen op eieren. Deze ontwikkeling biedt hoop dat de piek van aanwezigheid van de rups in sterk bebouwde gebieden kan afnemen. Voor effectieve populatieopbouw van deze natuurlijke vijanden is een bloemrijke vegetatie met voldoende nectar van groot belang.
Advies voor gemeentelijk beheer
Het monitoren van vlinderpopulaties met feromoonvallen helpt om vroegtijdig inzicht te krijgen in dreigende uitbraken. In de Leidraad Beheersing Eikenprocessierups vind je alle informatie over de eikenprocessierups, van ecologie en gezondheidsrisico’s tot beleid en communicatie.
Geef een reactie