Er kan door gemeenten effectiever en strenger worden opgetreden tegen ernstige en herhaaldelijke overtredingen van de Woningwet, maar in de praktijk gebeurt het nog niet veel. Dat is de belangrijkste conclusie uit het rapport over de mogelijkheden die er sinds 2015 zijn.
De Rijksuniversiteit Groningen (RUG) onderzocht het resultaat van de Wet versterking handhavingsinstrumentarium Woningwet, de resultaten zijn te lezen in dit rapport. Met de uitbreiding van het instrumentarium per 2015 hebben gemeenten meer mogelijkheden dan voorheen om op te treden tegen overtredingen van de Woningwet. Onder meer met de introductie van een bestuurlijke boete, de bestaande instrumenten van sluiting en beheerovername werden beter toepasbaar en de zorgplicht verduidelijkt en aangevuld.
Afschrikwekkende werking
In de praktijk blijkt dat de nieuwe mogelijkheden uit de wet in de jaren 2015 en 2016 nog niet op grote schaal zijn toegepast. Dat heeft een aantal redenen. Veel gemeenten moesten op dat moment nog beleid maken of zaten nog in een startfase van implementatie van de nieuwe middelen. En ze dwingen volgens het rapport met de druk die ervan uit gaat betere naleving af, bij zowel incidentele als herhaalde overtredingen. Gemeenten geven aan dat de zwaardere instrumenten een afschrikwekkende werking hebben, waardoor toepassing niet altijd nodig is.
Malafide pandeigenaren
De al voor 2015 bestaande bestuursrechtelijke mogelijkheden, last onder bestuursdwang of last onder dwangsom, worden het meest ingezet. Dit blijkt, zoals ook werd verwacht, voor het grootste deel van de overtredingen een effectief middel. De mogelijkheden tot het opleggen van de bestuurlijke boete, het sluiten van een pand en overname van beheer passen vooral in het beleid rondom de aanpak van malafide pandeigenaren en lenen zich niet voor elke overtreding van de Woningwet.
Gereedschapskist
Volgens minister Plasterk, die het onderzoek liet uitvoeren, heeft de wet al binnen twee jaar zijn beoogde uitwerking behaald. Ook al worden de mogelijkheden tot handhaving nog niet veelvuldig toegepast, het doel was voornamelijk om gemeenten effectief te kunnen laten optreden tegen herhaaldelijke overtreders en daar hebben ze nu volgens Plasterk een ‘goed gevulde gereedschapskist’ voor. De onderzoekers concluderen dat het van belang is en blijft dat gemeentebesturen en ambtenaren worden ondersteund bij het toepassen van de handhavingsbevoegdheden. De verwachting is dat ze de komende jaren meer gaan worden ingezet en dat kennisdeling tussen gemeenten hierbij van belang blijft.
Effectiever
Een aantal suggesties van gemeenten om de aanpak effectiever te maken zijn het schrappen van de herhaaldelijkheidseis uit de bestuurlijke boete, de herintroductie van de preferente schuldeiserspositie, een bredere toepassing van de beheerovername (bijvoorbeeld bij overtredingen van de Opiumwet en Huisvestingswet) en een grotere betrokkenheid van het Openbaar Ministerie bij de aanpak van ernstige en veelvuldige overtredingen begaan door malafide pandeigenaren.
