Een fout bij het aanvragen van sociale regelingen zoals een uitkering mag niet leiden tot een automatische straf. Dat wil minister Van Hijum van Sociale Zaken regelen via een wetsvoorstel. Bij de handhaving van de regels in de sociale zekerheid moet er meer worden uitgegaan van vertrouwen en meer ruimte zijn voor maatwerk.
Het wetsvoorstel Handhaving sociale zekerheid wordt begin 2025 voorgelegd aan de Tweede Kamer. Dat schrijft Van Hijum in een voortgangsbrief aan de Tweede Kamer over de herijking van het handhavingsinstrumentarium. ‘Mensen moeten een klein foutje kunnen maken bij het aanvragen van sociale regelingen. Nu zijn de regels te streng, waardoor inwoners soms hard gestraft worden vanwege een vergissing’. Dit ‘recht op vergissen’ is een voorstel uit het regeerprogramma.
Vertrouwen
Het uitgangspunt van vertrouwen komt op verschillende manieren terug in het wetsvoorstel. Zo krijgen inwoners ‘een redelijke termijn’ om op eigen initiatief een vergissing te herstellen. Daarnaast mogen UWV, SVB en gemeenten zelf bepalen of ze van een straf af willen zien bij terugvorderingen. Bijvoorbeeld als iemand daardoor alleen maar meer in de problemen komt. UWV en SVB krijgen vanaf 1 januari 2025 al de mogelijkheid om meer maatwerk toe te passen bij hun invorderingsbeleid.
Waarschuwing
Ook de waarschuwingsbevoegdheid wordt verbreed. Iemand kan formeel te horen krijgen dat een verwijtbare overtreding is begaan, zonder dat daar een financiële straf aan verbonden is. ‘Naast een schrikeffect, gaat de waarschuwing ook gepaard met voorlichting,’ schrijft Van Hijum. ‘Zo kan een waarschuwing bijdragen aan het voorkomen van toekomstige overtredingen’.
Herzien
Behalve als er sprake is van ‘dringende redenen’ wordt de uitkering wel herzien naar de rechtmatige situatie. Dit is volgens de minister noodzakelijk omdat de uitkeringshoogte ook doorwerkt naar andere terreinen, zoals toeslagen of gemeentelijke voorzieningen. ‘Dit betekent dat een fout wel financiële gevolgen kan hebben, ook als deze niet bestraft wordt’.
Menselijke maat
Van Hijum benadrukt dat het gaat om een balans tussen misbruik tegengaan en meer menselijke maat. Zoals ook omschreven staat in de aanbevelingen van het rapport van de Parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening. Pak echte fraude aan, maar sla niet door. ‘Deze maatregelen moeten er voor zorgen dat mensen beter geholpen en gehoord worden,’ aldus de minister. ‘We blijven natuurlijk letten op echte fraude.’
Overige maatregelen
Verder gaat de minister bij terugvorderingen meer rekening houden met fouten van de overheid. De termijn waarin iemand een schuld moet terugbetalen als gevolg van een terugvordering, gaat naar 5 jaar. Dat betekent dat daarna de overgebleven schuld kan worden kwijtgescholden, in plaats van na 10 jaar. En de dienstverlening in de sociale zekerheid wordt meer gericht op preventie, om vergissingen te voorkomen.
Geef een reactie