Bijna alle gemeenten houden zich bezig met het creëren van rookvrije omgevingen. De rol die gemeenten hierbij aannemen is vooral ondersteunend. Dat blijkt uit onderzoek van I&O Research.
Gemeenten spelen een belangrijke rol bij de realisatie van de Rookvrije Generatie in 2040, aldus de derde editie van de Locatiemonitor, een onderzoek in opdracht van Gezondheidsfondsen van Rookvrij en GGD GHOR Nederland onder 218 gemeenten.
In 2023 houdt 90 procent van de Nederlandse gemeenten zich actief bezig met rookvrije omgevingen. ‘Dit is een toename ten opzichte van voorgaande jaren,’ zo schrijven de onderzoekers. In de voorgaande metingen kwam dit percentage in 2021 uit op 83 procent en in 2020 op 73 procent.
Rookvrij maken
Van deze gemeenten speelt 83 procent een rol bij het rookvrij maken van locaties binnen de gemeente. De meest voorkomende locaties voor rookvrije initiatieven zijn buitensportlocaties (74 procent), schoolterreinen (63 procent) en gemeentegebouwen (56 procent). ‘Hoewel er op bijna alle locaties een toename is van gemeentelijke betrokkenheid, blijven locaties in de openbare ruimte, zoals OV-haltes en parken achter in deze ontwikkeling,’ aldus de onderzoekers .
In 70 procent van de gemeenten worden de activiteiten ontplooid onder de noemer van de Rookvrije Generatie. Eveneens in 7 van de 10 gemeenten zijn de rookvrije activiteiten beleidsmatig vastgelegd. Ook dit is een toename ten opzichte van voorgaande jaren.
Grotere gemeenten koplopers
Grote gemeenten met meer dan 100.000 inwoners zijn koplopers op het gebied van rookvrij. Zij zijn allemaal actief hiermee bezig en tonen zich tevreden over hun streven naar een Rookvrije Generatie. Ze beoordelen hun inzet hierop in ieder geval met een voldoende. Kleinere gemeenten tot 20.000 inwoners zijn minder tevreden en geven zichzelf maar net een voldoende. Zij vinden dat er in hun gemeente meer kan gebeuren om tot een Rookvrije Generatie te komen.
Ondersteunende rol
De rol van de gemeenten is vooral ondersteunend, bijvoorbeeld door het beschikbaar stellen van materiaal, informatie of de inzet van mensen. Iets meer dan 40 procent van de gemeenten heeft een aanjagende rol en stimuleert bijvoorbeeld proactief organisaties om rookvrij te worden.
Gebrek aan prioriteit en tijd
Overigens is 10 procent van alle gemeenten nog niet actief bezig met rookvrij-beleid. Als reden wordt vaak genoemd dat er wel plannen zijn voor rookvrij-beleid (35 procent), maar dat er een gebrek aan beleidsprioriteit is (35 procent) en een gebrek aan tijd (35 procent). Van alle gemeenten die nu niet actief zijn, heeft de helft de intentie om zich nog dit jaar meer met het onderwerp bezig te houden.
Weinig zicht op naleven
Zo’n 40 procent van de gemeenten monitort het aantal rookvrije locaties, maar slechts tien procent heeft zicht op de naleving van het rookvrij-beleid op deze locaties. Driekwart van de gemeenten geeft aan niet te kunnen inschatten hoe goed de naleving van het rookvrij-beleid verloopt binnen hun gemeente, ‘wat impliceert dat er ruimte is voor verbetering in het monitoren en handhaven van rookvrije regels,’ aldus de onderzoekers.
Interventies
Het aantal gemeenten dat interventies om te stoppen met roken faciliteert voor inwoners steeg van 7 procent in 2021 naar 21 procent in 2023. Bijna de helft van de gemeenten (45 procent) biedt zo’n interventie niet aan. Veertig procent doet dit ook (nog) niet voor de eigen ambtenaren.
Roken vaker in preventieakkoord
Het merendeel van de gemeenten (90 procent) sloot in 2023 een preventieakkoord, en bij 86 procent maakt roken hier onderdeel van uit. Dit is een verdubbeling ten opzichte van 2021, toen die percentages respectievelijk 45 en 44 procent bedroegen.
Bijna alle gemeenten sloten ook een sportakkoord (98 procent). In 55 procent van de gemeenten werd roken (ook) opgenomen in het sportakkoord, in 2021 was dit 42 procent. De aanpak van roken maakt in een kwart van de gemeenten onderdeel uit van het coalitieakkoord.
Geef een reactie