De tekorten van gemeenten in het sociaal domein staan momenteel hoog op de agenda van de landelijke politiek. Vertegenwoordigers van gemeenten en jeugdzorg dringen aan op een oplossing tot aan de nieuwe verdeling van middelen in 2021.
‘Het kabinet ziet de zorgen van gemeenten op het gebied van tekorten in het sociaal domein en neemt deze signalen serieus.’ Dat schrijft minister Ollongren van Binnenlandse Zaken in een kabinetsreactie (pdf) op de moties van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten over het sociaal domein. ‘Het kabinet beseft dat gemeenten in een korte tijd een groot aantal verantwoordelijkheden hebben gekregen in combinatie met bezuinigingen,’ schrijft de bewindsvrouw.
Geen structurele afspraken
De kabinetsreactie is volgens de VNG een belangrijke stap om te komen tot een ánder gesprek, maar daarbij is het wel noodzakelijk dat in het voorjaar een oplossing komt voor de problemen in de jeugdhulp. ‘Op het gebied van de jeugdhulp zijn op dit moment nog geen structurele afspraken over een toereikend macrobudget. Maar het kabinet erkent nu wel de signalen van tekorten, en is bereid om onderzoeken naar de inhoudelijke en financiële ontwikkelingen te versnellen om vervolgens tot oplossingen te komen.’
Ollongren geeft in de brief aan dat meer geld gaat vrijkomen doordat de Integratie-uitkering Sociaal Domein in 2019 wordt overgeheveld naar de algemene uitkering van het gemeentefonds. Het accres wordt vanaf 2020 ook berekend over deze middelen. Verder schrijft ze dat er een traject in gang is gezet om te komen tot een verbeterde verdeling van de middelen in het sociaal domein. Knelpunten die de afgelopen maanden door Rijk en gemeenten gezamenlijk in kaart zijn gebracht, kunnen daarbij volgens haar worden aangepakt. Er wordt, samen met de VNG, toegewerkt naar aanpassing van de verdeling in het jaar 2021. ‘Hiermee wordt gemeenten perspectief geboden op een betere aansluiting tussen budget en uitgaven.’
Gezamenlijke brief
Maar juist dat de oplossing pas in 2021 in zicht is, is volgens de VNG en de samenwerkende jeugdorganisaties Jeugdzorg Nederland, GGZ Nederland, VGN en VOBC een probleem. ‘Dat betekent dat voor gemeenten die het diepst in het rood gaan vanwege het huidige verdeelmodel, pas op zijn vroegst bij de herziening in 2021 een oplossing voorhanden is. Het kabinet biedt geen oplossing tot aan het moment van de nieuwe verdeling in 2021,’ schrijven zij in een gezamenlijke brief (pdf).
De organisaties wijzen daarbij op de 488 miljoen euro tekorten die gemeenten hebben gemeld op het gebied van jeugdzorg en de Wmo. Vorige week werd duidelijk dat 77 gemeenten in aanmerking komen voor een bijdrage uit het Fonds tekortgemeenten 2018. ‘Er zijn veel meer gemeenten die tekorten hebben, maar die net niet boven de gestelde drempel komen.’ Zij pleiten daarom voor het toevoegen van een budget voor de volumegroei 2019 en een voorziening vanuit het Rijk om ernstige tekorten op te vangen voor de jaren 2018, 2019 en 2020.
De VNG en de samenwerkende jeugdbranche stuurden de brief ter voorbereiding op maandag 12 november. Dan bespreken de vaste Kamercommissies Jeugd en Justitie en Veiligheid het onderdeel ‘Jeugd en aanverwante zaken’ van de begrotingen Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Justitie en Veiligheid met de ministers De Jonge en Dekker. Naast deze brief stuurden meerdere gemeenten minister De Jonge al brandbrieven over de tekorten die ontstaan door de kosten van jeugdzorg.
