Uit onderzoek blijkt dat de kosten voor jeugdzorg dit jaar opnieuw hoger zijn dan vorig jaar en het komende jaar alleen maar stijgen. Bij veel gemeenten leidt dit tot tekorten en er worden steeds meer brandbrieven hierover aan minister De Jonge gestuurd.
In 2017 gaven gemeenten 605 miljoen euro (bijna 20 procent) meer uit aan hulp aan jongeren. Drie kwart van de gemeenten geeft aan daar dit jaar overheen te gaan. Daarnaast zegt de helft van de gemeenten uit het onderzoek nu al te weten dat ze volgend jaar nóg meer gaan uitgegeven aan jeugdzorg. Dat blijkt uit onderzoek van NOS en Binnenlands Bestuur waaraan 207 gemeenten hebben meegedaan.
Recent bleek nog dat bijna een kwart van alle gemeenten – 88 van de 380 – een beroep deed op het zogeheten Fonds tekortgemeenten, de stroppenpot voor lokale overheden op het gebied van de zorg. Gemeenten maakten hierbij melding van 488 miljoen euro tekorten op het gebied van jeugdzorg en de Wmo.
Minder voor ouderen
Door de stijgende kosten voor jeugdhulp blijft er minder geld over voor andere groepen die hulp nodig hebben. In de helft van de gevallen gaat het ten koste van de langdurige zorg aan chronisch zieken en ouderen, zoals thuiszorg. In een kwart van de gemeenten wordt het geld gebruikt van posten die niets met de zorg te maken hebben of worden er algemene reserves aangesproken.
Oorzaak
In het onderzoek werden de 153 gemeenten waarvan de kosten voor jeugdzorg stegen gevraagd naar de oorzaak van de stijging en de maatregelen die ze nemen. Bijna twee derde daarvan denkt dat de decentralisatie voor een snellere signalering heeft gezorgd. Gemeenten werken sinds 2015 met wijkteams waardoor problemen bij jongeren meer zichtbaar zijn. Ruim de helft denkt dat er ook daadwerkelijk meer problemen zijn onder jongeren. Zo’n 54 procent denkt dat de overgang van het Rijk naar de gemeente alleen tijdelijk extra geld kost.
Maatregelen
De meest gehoorde oplossingen zijn meer inzetten op preventie (74 procent), het stimuleren van het eigen sociale netwerk (51 procent) en het bevorderen van de uitstroom uit de jeugdzorg (30 procent). Verder scherpt 28 procent de indicaties aan en maakt 26 procent afspraken met huisartsen over het verhogen van de drempel voor doorverwijzingen. En 28 procent zegt met jeugdzorgaanbieders (opnieuw) te onderhandelen over de tarieven, 15 procent wil een budgetplafond voor grote aanbieders.
Ook zouden vier van de tien gemeenten overwegen minder jongeren te gaan helpen, bijvoorbeeld door het minder snel inschakelen van professionele hulpverleners voor jongeren die problemen hebben.
Noodkreet gemeenten
Het hele jaar door sturen gemeenten hierover al gezamenlijke brandbrieven naar minister De Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport). Zestien gemeenten in de jeugdhulpregio Noordoost-Brabant deden dit in april en de gemeenten in Groningen in juni. De laatste tijd lijkt het aantal brieven toe te nemen.
Zo schreven de samenwerkende gemeenten Jeugdhulp Rijnmond, waar onder meer Rotterdam, Schiedam en Vlaardingen onder vallen, een tekort van 15 miljoen euro te verwachten. De rijksbijdrage staat volgens deze regio niet in verhouding tot de situatie waarin ze zich bevindt. ‘De lokale teams draaien intensief in onze regio en ondersteunen een groeiend aantal cliënten. Tegelijkertijd blijkt uit gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) dat het aantal jeugdigen dat gebruikmaakt van specialistische jeugdhulp niet afneemt. Gekoppeld aan de afnemende inkomsten voor jeugdhulp vanuit het Rijk, zorgt dit voor grote tekorten op de jeugduitgaven voor de gemeenten in Rijnmond.’
Begin vorige maand stuurden ook de dertien Zeeuwse gemeenten een brandbrief aan de minister. Zij komen nu 10 miljoen euro te kort, over vier jaar 45 miljoen euro. Volgens hen groeit het tekort, omdat problemen er zo vroeg mogelijk worden gesignaleerd. Daarnaast stromen kinderen minder snel door naar de langdurige zorg. En hulpverleners zijn meer reistijd kwijt in het dunbevolkte gebied.
Gisteren stuurden twaalf Drentse gemeenten een brief aan de Tweede Kamer dat hun tekorten dit jaar oplopen tot 19 miljoen euro. Ook zij verwachten volgend jaar nog meer uit te geven aan jeugdhulp. De reden voor hun stijgende uitgaves: volgens de gemeenten is het budget gekort toen zij verantwoordelijk werden voor de jeugdhulp. Terwijl er juist steeds meer zorgbehoevende kinderen bij zijn gekomen. De zorg voor de jeugd komt daarmee in gevaar en wachtlijsten liggen op de loer. De twaalf vinden dat het jaarlijkse budget omhoog moet. In hun brief doen zij ‘een klemmend beroep op de Tweede Kamerfracties.’
