In de nieuwe jeugdwet die op 1 januari 2015 van kracht werd, is vastgelegd dat families het recht hebben om zelf een plan te maken wanneer ze te maken krijgen met professionele hulp in situaties wanneer er zorgen zijn over opgroeien van kinderen, bij echtscheiding, bij langdurige ziekte of wanneer ingrijpen dreigt. Gemeenten hebben een taak dit onder de aandacht te brengen
Zo’n familiegroepsplan is erop gericht een eigen plan van aanpak te maken voor problemen en daarbij mensen met wie men zich verbonden weet, familie, vrienden, collega’s en buren te betrekken. Zelfredzaamheid wordt als groot goed gezien in de participatiesamenleving. Maar ook het feit dat mensen zelf de regie behouden, wordt met dit recht gestimuleerd.
Een plan kan gemaakt worden in samenspraak met hulpverleners, maar kan ook zelfstandig door families worden opgesteld. Waar sprake is van drang of dwang en de veiligheid van kinderen in het geding is, zullen hulpverleners kaders stellen waar een familiegroepsplan aan moet voldoen.
Jeugdbescherming
Renée Aslan dacht dat ze het zelf wel aankon. Als moeder van drie kinderen in de leeftijd van 13, 7 en 3 jaar kampt ze met gezondheidsproblemen. Het jongste kind gaat naar een medisch kinderdagverblijf en lijdt aan epilepsie. Het middelste kind is geboren met een open gehemelte. Haar partner die een hersenbloeding heeft gehad slaapt in de piepkleine woning in de woonkamer op een matras op de grond. Het lukt de moeder steeds minder goed het huishouden op orde te houden. Totdat de jeugdbescherming over de vloer komt en constateert dat de veiligheid van de kinderen in het geding is, zo ernstig zelfs dat uithuisplaatsing dreigt.
De jeugdbescherming schakelt Eigen Plan in en brengt de moeder in contact met een van hun coaches. Aslan: “De coach heeft me gesteund. Ze heeft een bijeenkomst met mijn familie georganiseerd. Ook heeft ze alles op papier gezet wat opgeruimd moest worden. Mijn familie is komen helpen. Binnen een week was alles opgeruimd. Zo is de uithuisplaatsing van mijn kinderen voorkomen.”
Niet lang daarna zijn de ouders gescheiden en is er opnieuw een plan gemaakt voor de nieuwe situatie. Aslan: “Ik heb de relatie beëindigd, omdat het niet goed ging tussen mijn partner en mijn oudste dochter. Hij is alleen de vader van de twee jongste kinderen. Als de kinderen speelden en teveel geluid maakten werd hij boos, vooral op de oudste. Ik heb er een punt achter gezet. Ik heb gekozen voor mijn kinderen.”
Het netwerk van haar partner, waarmee al jaren geen contact meer was, heeft voor tijdelijke woonruimte gezorgd voor de man. Inmiddels is een eigen woning in een zorginstelling gevonden en ook een omgangsregeling tussen de kinderen en hun vader in het Eigen Plan gemaakt. De Coach houdt nog contact om de uitvoering van het plan te stimuleren. Aslan: “Eens in de zes weken om bij de voortgangsgesprekken te zijn. Dat vind ik prettig. Ook kan ik haar altijd bellen als ik wil overleggen.”
Familiegroepsplan
“Een familiegroepsplan, gemaakt door gezinnen zelf en niet over hun hoofden heen of door een ander ingevuld, werkt het beste leert de ervaring”, aldus Monique Bontje, directeur van Eigen Plan. Ze legt uit: “De Eigen Plan-coach is neutraal en draagt zelf geen oplossingen aan. Hij coacht op het communicatieproces en kan een schakel vormen tussen het gezin, diens netwerk en de hulpverleners. Daarmee wordt de eigen kracht van mensen gestimuleerd, het nemen van verantwoordelijkheid voor problemen en het zoeken naar eigen oplossingen. Coaches vragen wat nodig is en sluiten daarbij aan. Ze werken oplossings- en toekomstgericht. Ze focussen op maatwerk en proberen het maximale te bereiken met niet meer middelen dan nodig zijn.”
De stichting werkt met gezinnen en hulpverleners, in verschillende regio’s in Noord- en Zuid Holland. Bontje: “We willen inspireren en stimuleren dat er op een andere manier gedacht wordt over de kracht van families en hun netwerk. We bieden ook coachingstrajecten aan voor hulpverleners om het werken met een familiegroepsplan goed vorm te geven.”
Gemeenten hebben een taak
Er is nog wel een weg te gaan want veel hulpverleners en burgers zijn nog niet op de hoogte van het recht op een familiegroepsplan en de voordelen van een plan gedragen door het netwerk. Eigen Plan roept dan ook gemeenten op om meer bekendheid aan dit nieuwe recht te geven.
Auteur Ulli Fischer is Coach bij Eigen Plan, een aanbieder die coaching biedt bij het tot stand komen van familiegroepsplannen. De stichting met ANBI-status werkt op basis van het Nieuw Zeelandse Family Group Conferencing besluitvormingsmodel. Hiermee is in Nederland al ruim 15 jaar ervaring opgedaan.
