Na de verkiezingen is er werk aan de winkel om mensen de ondersteuning te bieden die ze nodig hebben. Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) schiet dit nu vaak tekort, met een te groot beroep op zelfredzaamheid van burgers. Het SCP roept niet alleen gemeenten, maar ook het kabinet op tot herbezinning op de decentralisaties in het sociaal domein.
Gelet op de knelpunten is het volgens het SCP cruciaal dat nieuwe gemeentebesturen scherpe, betere keuzes maken in de ondersteuning voor inwoners. Het adviesorgaan benadrukt dit in het licht van maatschappelijke ontwikkelingen, waaronder de vergrijzing, de gevolgen van corona en de oorlog in Oekraïne. Met de publicatie Uitdagingen in het sociaal domein. Nieuwe gemeentebesturen aan zet, biedt het SCP gemeenten ‘handvatten om tot die keuzes te komen’.
Kwetsbare groepen eerst
De formatie is hét moment voor nieuwe coalities om te bepalen wie aanspraak kan maken op welke ondersteuning, aldus het SCP. ‘Ten eerste is het van belang dat gemeenten meer oog hebben voor mensen met complexe problematiek. In veel gevallen worden vooral mensen met relatief lichte hulpvragen geholpen, mede ingegeven door financiële overwegingen.’ Het planbureau pleit ervoor om prioriteit te geven aan ‘de meest kwetsbare groepen’.
Gebruik ruimte die er is
Ook roept het SCP nieuwe gemeentebesturen op de bestaande ruimte te benutten binnen de financiële en wettelijke kaders van het Rijk. ‘Deze worden door veel gemeenten als knellend ervaren. Zij hebben het gevoel dat ze zelf weinig keuzes kunnen maken, zoals bij de Jeugdwet, en lijken tegelijkertijd niet altijd gebruik te maken van de ruimte die er is, bijvoorbeeld door binnen de Participatiewet de dienstverlening meer aan te passen aan de individuele situatie.’
Samen verantwoordelijk
Het SCP richt zich ook op het kabinet, dat aankondigde zich te bezinnen op de positie van het lokaal bestuur. ‘Het is van belang dat het kabinet de burger centraal stelt en realistische aannames doet; ook over de financiële middelen die nodig zijn. Mensen moeten immers de zorg en ondersteuning krijgen die werkt, die past bij hun situatie en bij wat ze wel en niet zelf kunnen. Dat vraagt van het Rijk en gemeenten om gezamenlijk hun verantwoordelijkheid te nemen.’
Stelling nemen
Bij de overheveling van taken naar gemeenten in 2015 werd verwacht dat het sociaal beleid daardoor goedkoper en beter zou worden. Uit eerder SCP-onderzoek blijkt dat dit lang niet altijd mogelijk is. ‘Nieuwe gemeentebesturen staan voor de taak om te onderzoeken wat zij wel en niet aan de lokale samenleving over kunnen en willen laten.’ Daarbij moeten ze ‘stelling nemen’ over de dilemma’s en spanningsvelden.
Geef een antwoord