Volgens Cedris, Divosa, de VNG en cliëntenorganisaties kan de samenvoeging van WWB, Wajong en WSW onmogelijk binnen drie jaar een bezuiniging van 1,8 miljard Euro opleveren. Dat kan wel, zegt Rutte, als je maar de geluksmachine van de staat uitzet.
– COLUMN – Willem Bertels
Ik kan niet inschatten of die 1,8 miljard een reëel bedrag is, maar inhoudelijk ben ik het met Rutte eens. Ik vind dat we moeten stoppen met soebatten over het geld en het over de inhoud van het beleid moeten hebben. Dat betekent, dat we ons moeten afvragen hoe lang de polsstok van de overheid is als het gaat om het bevorderen van deelname van burgers aan de samenleving.
Binnen elke samenleving loopt een grens. Aan de ene kant ervan staat een grote groep winnaars en aan de andere kant een klein groepje verliezers. Vanaf de Verlichting zijn de meeste filosofen en staatslieden ervan overtuigd dat de overheid voor alle burgers de hemel op aarde kan realiseren. Maar inmiddels mag je toch wel concluderen dat dat een illusie is. Na al die honderden jaren is het nog steeds niet gelukt. De overheid kan de groep verliezers wel groter maken (daar zijn talloze voorbeelden van) maar niet kleiner dat een percentage x. Daarom is de kerntaak van de overheid ervoor te zorgen dat mensen die het écht nodig hebben, niet verkommeren. Al het andere is franje die je je alleen kunt permitteren in tijden van economische voorspoed.
De zorg voor nooddruftigen kan het beste worden geboden door generalistische professionals – noem ze sociale huisartsen – in dienst van de gemeentelijke overheid. Daarmee kan het woud van allerlei gespecialiseerde hulp- en dienstverleners in dienst van talloze van overheidswege gefinancierde instellingen danig worden uitgedund. Deze sociale huisartsen moeten recepten kunnen uitschrijven voor inkomensondersteuning, thuiszorg, schuldhulpverlening en ga zo maar door. Ze moeten niet worden opgezadeld met vage, niet verifieerbare opdrachten om hun cliënten beter te laten participeren in de samenleving. Want wat is ”beter” en wanneer ben je daarmee klaar? En over welke samenleving heb je het dan? De statische, Joods-Christelijke spruitjessamenleving of de dynamische multiculturele en multi-etnsiche samenleving? En ze moeten evenmin de opdracht krijgen om het sociale netwerk van hun cliënten te versterken. Want waarom zou de overheid moeten uitmaken of iemands sociale netwerk wel sterk genoeg is? En wie is de overheid nou helemaal om de buurvrouw op te leggen voor haar buurman te zorgen? Trouwens als de overheid niet meer thuis geeft, klopt de buurman vanzelf wel bij de buurvrouw aan.
Als de overheid zich enkel nog maar richt op zorg voor de meest behoeftigen, komt een kolossale hoeveelheid geld beschikbaar. Immers, als ik van mijn inkomen een scootmobiel of aangepaste fiets kan kopen en een schoonmaker en een verpleger kan inhuren, is het onzin de belastingbetaler daarvoor te laten opdraaien. Als de overheid zich niet meer richt op (re-)integratie, inburgering, participatie en sociale cohesie, kan zij toe met beduidend minder gespecialiseerde hulp- en dienstverleners en is dus ook minder geld nodig voor afstemming en regie. Als werkgevers worden gedwongen arbeidsgehandicapten in dienst te nemen zijn re-integratieconsulenten overbodig. Daarmee kan al dat geld voor dure hulp en voorzieningen en de coördinatie daarvan bij wijze van spreken rechtstreeks naar uitmuntende zorg voor mensen die écht niet op eigen kracht voor zichzelf kunnen zorgen. Ik weet niet of het bij elkaar 1,8 miljard is, maar waarom proberen we het niet eens op een radicaal andere manier? De tijd is er meer dan rijp voor.
Willem Bertels is redactielid Sociaal Bestek
