Tegenover de bezuinigingen moeten ook lastenverlichtingen staan, en de lokale overheid kan niet alle tekorten voor haar rekening nemen.
Dat is de kern van het jaarlijkse rapport van de Raad van State, dat vandaag werd gepresenteerd door de vicepresident van ditt hoogste adviesorgaan van de regering: oud-minister Piet Hein Donner.
Door de bezuinigingen kunnen burgers minder vaak een beroep doen op collectieve regelingen, ziet de raad, maar dan moet er wel uitzicht zijn op lastenverlichting. “Anders worden burgers wel met een eigen verantwoordelijkheid opgezadeld, maar wordt de noodzakelijke bestedingsruimte daarvoor nog steeds wegbelast.”
Ook als lastenverlichting op korte termijn niet mogelijk is, omdat het kabinet snel opbrengsten wil genereren om het tekort terug te dringen, moet ze ‘op afzienbare termijn reëel in het vooruitzicht’ worden gesteld. Gebeurt dat niet, dan zullen mensen bovendien meer gaan sparen dan nodig is en dat is slecht voor de economie.
Overgangsfase
Nederland verkeert daarbij momenteel in een overgangsfase. Daarbij moet worden voorkomen dat het land ‘langdurig vastloopt’ in het proces van overgang. “Dat kan het functioneren van de staat ernstig aantasten, zoals de ervaring in andere Europese landen in 2012 heeft laten zien”, waarschuwt de raad. Bij de aanpak van de crisis is Europese samenwerking verder een ‘wezenlijke voorwaarde’.
Het adviesorgaan waarschuwt verder voor de gevolgen van de voortgaande decentralisatie en de overdracht van taken aan gemeenten, zoals op het gebied van de jeugdzorg en sociale zekerheid. Het risico ligt op de loer dat de overheid daar in veel gevallen een steeds beperktere greep op heeft.
Lastenverhoging
De raad stelt dat lastenverhoging tot dusverre een groot aandeel heeft gehad bij het terugdringen van het tekort. “Het lijkt erop te wijzen dat de grenzen van een oplossing voor het overheidstekort door verhoging van de collectieve lastendruk zijn bereikt.”
Het adviesorgaan schrijft verder dat de huidige crisis niet van voorbijgaande aard is, maar structurele hervormingen en aanpassingen vergt. Niet alleen aanpassingen aan een nieuwe situatie, maar ook aan een “nieuwe dynamiek waarin Europa vooralsnog steeds verder achteropraakt”.
Adviezen
De Raad van State heeft in 2012 meer wetgevingsadviezen (566) uitgebracht dan in 2011 (510), blijkt verder uit het jaarverslag.
De gemiddelde adviesduur bedroeg 39 dagen. Bijna 80 procent van alle adviesaanvragen werd binnen twee maanden afgehandeld. In 7,2 procent van de gevallen had de Raad van State ingrijpende kritiek op een voorstel.
