In 2010 leden gemeenten 900 miljoen euro verlies op grond; in 2011 kwam daar nog eens 2 miljard bij. Het einde hiervan is evenwel niet in zicht.
Uit onderzoek blijkt dat er nog tussen de 1 en 1,5 miljard euro zal verdampen de komende tijd. Verlies nemen, afwaarderen en voorzieningen treffen. Dat zijn de adviezen in het rapport (PDF) van Deloitte, opdracht van de ministeries en Infrastructuur en Milieu, Binnenlandse Zaken en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.
Het rapport noemt vier ontwikkelingen:
- Planning. De daling van het verkochte aantal nieuwbouwwoningen lijkt te stabiliseren in 2011, maar verwacht wordt dat het aantal opgeleverde woningen in 2012 lager zal zijn. Herstel van de bouwproductie wordt niet eerder verwacht dan 2014.
- Prijs. Ook de prijzen van nieuwbouwwoningen dalen verder en de verwachting is dat deze daling verder doorzet. Dit betekent dat ook de grondprijs die gemeenten kunnen vragen onder druk staat. Deze wordt immers overwegend residueel vastgesteld.
- Programma. De segmentering van verkochte nieuwbouwwoningen is veranderd. Het aandeel goedkope koopwoningen neemt toe, ten koste van het aandeel dure koopwoningen. De totale omvang van nog te realiseren ruimtelijke plannen is groter dan de verwachte vraag. Dit betekent dat gemeenten keuzes moeten gaan maken.
- Plaats. De markt voor nieuwbouwwoningen is onder andere afhankelijk van economische groei(potentie) en demografische ontwikkelingen. De vastgoed(prijs)ontwikkeling en vraag naar nieuwbouwwoningen hangt daarmee samen.
“Gemeenten die een acties grondbeleid hebben gevoerd worden nu geconfronteerde met financiële risico's en verliezen”, is de conclusie.
Kansen
Het is niet alleen maar kommer en kwel, overigens. Het is wel zaak gezamenlijke keuzen te maken. Concurrentie door gemeenten maken de problemen alleen maar groter, stelt het onderzoek.
“Bijvoorbeeld door in sommige regio’s en op bepaalde marktsegmenten aanbod te verminderen, maar ook te herprogrammeren, te werken met kleine flexibele plandelen, inspelend op actuele marktkansen. Daarbij kan gedacht worden aan herprogrammering naar vrije sector huur, bereikbare koopwoningen, nieuwe financieringsconstructies en nieuwe samenwerkingsmodellen.”
Concurrentie door gemeenten maken de problemen alleen maar groter, stelt het onderzoek.
