Mensen die verward gedrag vertonen, zijn vaak ‘kwetsbare personen’ en meestal ongevaarlijk. Hoe ga je hier beste mee om? Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) heeft de mogelijkheden voor gemeenten op een rij gezet.
Het CCV hoopt zo lokale overheden te helpen. Politie en woningcorporaties uitten eerder kritiek op gemeenten in het algemeen omdat een goede aanpak nog te veel zou ontbreken. Woonoverlast staat centraal in het kennisdossier ‘kwetsbare overlastgevers’. Opvallend is dat afstand wordt genomen van het stereotype van de ‘verwarde persoon’ die een gevaar voor zijn omgeving is. ‘De meesten zijn niet gevaarlijk. Uit onderzoek van Aedes blijkt dat drie kwart van de woningcorporaties de laatste jaren wél een toename ziet van overlast door mensen met verward gedrag.’ Sociaal Werk Nederland en branchevereniging van woningcorporaties Aedes roepen gemeenten dan ook op om kwetsbare bewoners beter te ondersteunen.
Stijging aantal meldingen
De politie kreeg het afgelopen jaar ruim 90.000 meldingen over personen met verward gedrag – binnen en buiten de woning. ‘In acht jaar is het aantal incidenten ruim verdubbeld. De politie spreekt op haar website zelfs van een zorgelijke trend.’ Bij een derde van mensen met verward gedrag is er sprake van psychische problematiek en een derde heeft een licht verstandelijke beperking. De rest kampt met overige problemen zoals verslaving, dementie of op het gebied van gezondheid.
Sleutelrol voor gemeenten
Gemeenten spelen volgens de organisatie een sleutelrol in de aanpak van woonoverlast door verwarde personen. Adviseur woonoverlast bij het CCV, Katja Steverink: ‘Escalatie voorkomen is heel belangrijk. Helaas zien we nog te veel voorbeelden van overlast die jaren duurt of ernstig uit de hand loopt, zoals recentelijk nog waarbij de ene buur de andere met een baksteen op het hoofd sloeg. De vraag uit de praktijk is nu steeds vaker: als je moet ingrijpen, wat kun je dan doen?’
Beschikbare instrumenten
Een goede samenwerking tussen het veiligheidsdomein en het sociaal domein wordt de sleutel tot succes genoemd. Daarvoor zijn verschillende instrumenten op een rij gezet. De middelen om overlast te voorkomen en bestrijden, variëren van preventieve en de-escalerende instrumenten tot en met juridische middelen die het staken van overlast afdwingen. Denk aan buurtbemiddeling en de inzet van een wijk-ggd’er tot een gedragsaanwijzing door de burgemeester, het sluiten van panden op basis van de Opiumwet of Gemeentewet, en gedwongen zorg.
Case: buurtgenoten verhuisd
Hierbij worden de juridische kaders kort geschetst en geïllustreerd met praktijkvoorbeelden. Over gedwongen zorg wordt bijvoorbeeld een zaak aangehaald van een vrouw met paranoïde psychose. ‘Zij heeft waanbelevingen en op grond daarvan scheldt zij haar buurtgenoten uit en veroorzaakt zij ernstige overlast door geschreeuw en geklap en slaan met deuren.’ Meerdere buurtgenoten waren al verhuisd vanwege de vrouw. Genoeg aanleiding, aldus de rechter, voor gedwongen opname.
Meer praktijkvoorbeelden
Het CCV-dossier is overigens niet het eerste met voorbeelden voor gemeenten, ook de VNG biedt een uitgebreid dossier. Bewoners die overlast ervaren, kunnen gratis terecht bij overlastadvies.nl van de Rijksuniversiteit Groningen. Deze digitale hulp wordt gebaseerd op situaties en kenmerken die de gebruiker invoert.
