Mensen die een persoonsgebonden budget (pgb) krijgen, moeten voor een groot deel terug naar zorg in natura.
Dat stelt universitair docent bestuursrecht en bestuurskunde Albertjan Tollenaar van de Rijksuniversiteit Groningen. ‘De keuzevrijheid bij het pgb is veel te groot en het instrument is te populair geworden.’
Tollenaar komt met zijn opinie naar aanleiding van het bericht dat pgb-houders in plannen van staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) voortaan controleurs op visite kunnen krijgen. ‘Een groot aantal gebruikers kan daarmee nog steeds ongecontroleerd zijn gang gaan’, zegt Tollenaar. ‘Bovendien resulteert extra controle in meer administratieve lasten. Zowel voor de burger als voor de overheid. Op het zorgbudget moet nu dus ook ineens een percentage gereserveerd worden voor overhead. Een bedrag dat daarmee niet meer besteed wordt aan het vervullen van de zorgbehoefte, maar aan ambtenaren. Dat is niet verstandig in tijden van schaarste.’
Achteraf herstellen
Volgens Tollenaar ligt de oplossing voor het overgrote deel van de zorgvragen is in de zorg in natura. ‘Dat zijn allemaal zaken die eenvoudig te regelen zijn met goede collectieve voorzieningen. Op die manier weet je zeker dat het geld terecht komt bij de mensen die er recht op hebben. Met mensen voor wie de collectieve voorzieningen niet volstaan, kun je om tafel gaan zitten en overleggen wat de beste aanpak is. Maar wat we niet moeten doen, is eerst een pot met geld geven, wachten tot het verkeerd besteed wordt en dan achteraf proberen om die fout te herstellen. Dat is tamelijk zinloos, omdat het geld in veel gevallen toch niet meer terug te vorderen valt.’
Dhr. Tollenaar zet ZIN als wapen tegen fraude met het PGB in. Helaas vergelijkt hij appels met peren. Met een PGB maakt de zorgvrager afspraken over wie er wanneer over de vloer komt. Rust en overzicht voorkomen dat een ziektebeeld niet nog meer verergert. Fraude komt vaker voor als er een particulier bureau is ingeschakeld. Controle hierop rendeert! Verder schrijft hij dat onjuist gebruik zou komen door de discrepantie tussen de kennis van de burger en wat de overheid hiervan verwacht. Vereenvoudiging is hier het sleutelwoord. De WMO heeft het alleen maar moeilijker gemaakt. Elke gemeente schrijft zijn eigen regeling, helaas mede bepaald door de ruimte in het gemeentebudget. En wat kost de WMO bureaucratie? Leg de bal niet alleen bij de zorgvrager. Dat gebruikers ongecontroleerd hun gang kunnen gaan, bestrijd ik. Mijn dertig jaar chronisch zieke vrouw heeft twee bescheiden PGB?s. De ?rest? heet gebruikelijke zorg, mantelzorg en vrijwilligerswerk. De PGB administratie doe ik in ca. 5 dagen per jaar zelf, incl. de controle op organisaties die langs elkaar werken. Kennis haal ik bij Per Saldo, de vereniging van budgethouders. Dhr. Tollenaar poneert dat een PGB soms als een prettige aanvulling op het inkomen wordt gezien. Maar wat is er mis mee als een gezinslid een deel van zijn betaalde baan opzegt om voor een gezinslid te zorgen tegen een veel lager loon? Als hiermee de (af)gang naar een verpleeghuis voorkomen kan worden, graag!
Het verstrekken van zorg in natura compenseert wel, maar doet weinig beroep op de eigen kracht van de burger. Bij de eigen kracht van een burger sluit een PGB het beste aan. Om de fraudegevoeligheid tegen te gaan, maar ook het principe van de eigen kracht niet met het badwater weg te gooien is het persoonsvolgend budget (PVB) misschien een goed alternatief. De burger behoud kan de gewenste hulp goed afstemmen op eigen behoeften en wensen, en omdat het budget rechtstreeks aan de hulpverlener wordt doorbetaald, is toezicht op de middelen makkelijker, en fraude moeilijker te realiseren.