Elk jaar kijken we er met spanning naar uit. Welke gemeente kent de grootste chaos tijdens oud en nieuw? Dit jaar gaat de hoofdprijs zonder enige twijfel naar de gemeente Den Haag, waar Scheveningen, in weerwil van de zorgvuldig opgestelde protocollen tussen bestuurders en pyrofielen, niet geheel ‘vreugdevuurproof’ bleek. Het hele land keek toe en sprak zijn ongeloof uit over zoveel onbekwaamheid.
Ondertussen kende de notoire knalwijk Vrederust eindelijk een jaarwisseling die haar naam eer aandoet. Daar kwam geen convenant aan te pas. Wel een slim idee van de plaatselijke jongerenwerkers en de politie, ondersteund door een lokale sociaal-culturele organisatie: vanaf oktober werd op initiatief van deze alliantie elke drie weken een sessie belegd waar jongeren en politie met elkaar de pijnpunten en kansen van de wijk konden bespreken.
Interesse in elkaar
Wat verwachten jongeren van politie? Welke dilemma’s ervaren agenten in de wijk? En naarmate de jaarwisseling naderde: wat zijn de gevaren van vuurwerk? En hoe niet toe te geven aan groepsdruk? Het programma slaat goed aan. Niet alleen zijn de jongeren telkens helemaal volgens afspraak aanwezig in het buurtcentrum. Ook de agenten komen talrijk opdraven. Beide partijen geven blijk van interesse in elkaars leefwereld en zien deze ontmoetingen als waardevolle investering in de toekomst.
Hoewel er in deze sessies een gemoedelijke, positieve sfeer hangt, worden confrontaties niet uit de weg gegaan. Jongeren die zitten te klooien, worden tot de orde geroepen. Onbegrip over uitspraken wordt in de vorm van vragen uitgedrukt: ‘Heb je echt niks beters te doen?’ En de gevolgen van keuzes worden aan de hand van hun morele consequenties uitgelegd. Zo wordt er benadrukt dat vernielingen die worden aangericht met zwaar vuurwerk gerepareerd moeten worden met belastinggeld waar we allemaal voor moeten betalen.
Lastige identiteitsvraagstukken
Verder staan lastige identiteitsvraagstukken op de agenda: het programma wil jongeren helpen uitzoeken wie ze zijn en wat ze kunnen. Daarbij kunnen politiemensen – die ook niet altijd meteen wisten wat ze wilden worden – vanuit hun ervaringen de jongeren tot voorbeeld zijn. Toen in Scheveningen het stof van oud en nieuw nog lang niet was neergedaald, deelden twee agenten in Vrederust reeds pluimen uit aan de jongeren voor hun inzet en coöperatie.
Ik zag de verbazing op vele gezichten: zo’n rustige nacht, dat moest jaren geleden zijn. Was dit enkel te danken aan dat programma? Dat is wat vroeg om te concluderen. Maar wat het wel aantoont: sociale veiligheid laat zich niet vangen op papier. Zij wordt pas tastbaar in relaties en allianties. Deze relaties en allianties, zo laten de tussentijdse uitkomsten van ons onderzoek naar een tiental van deze praktijken zien, zijn een belangrijke beschermende factor tegen maatschappelijke vervreemding, die al te vaak aan de basis ligt van afglijden, met bendevorming en mogelijk gewelddadige radicalisering tot gevolg.
Wat doet uw gemeente?
Eenvoudige investeringen in relaties tussen partijen die op straat tegenover elkaar staan, brengen soms drievoudig rendement: jongeren met meer vertrouwen in instituties; agenten met meer morel gezag; en een buurt die geniet van de mooiste variant van veiligheid, die namelijk het product is van een gezamenlijke lokale alliantie. Je zou voor minder een vreugdevuur afsteken. Maar wat ik me nog wel afvraag: doet uw gemeente voldoende om deze allianties op de been te brengen?
Stijn Sieckelinck (1980) is als onderzoeker verbonden aan de Kenniswerkplaats Veiligheid & Veerkracht binnen de afdeling Bestuurswetenschappen & Politicologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij doet onderzoek naar polarisatie en radicalisering. Ook staat hij aan de basis van de training ‘Omgaan met (extreme) idealen’ en adviseert hij binnen- en buitenlandse overheden over dit thema. Zijn laatste boek is Reradicaliseren. Ronselen voor een betere wereld. (Leuven: Lannoo)
