Gemeenten zijn voor een belangrijk deel van hun inkomsten afhankelijk van de bijdrage die zij van het Rijk via het Gemeentefonds ontvangen. Bij de verdeling van het beschikbare budget spelen verschillende criteria een rol. Van belangrijke betekenis is het aantal inwoners van de gemeente in kwestie. Gemakshalve kan wel worden gesteld: hoe meer inwoners, des te hoger de gemeentelijke begroting. Maar voor de bekostiging van de griffie en rekenkamer schuurt dat vaak.
Ook voor de uitvoering van verschillende gemeentelijke taken wordt in de begroting wel een verband gelegd met het aantal inwoners. Zo bevatte de eerste door de VNG opgestelde handreiking bij de introductie van de rekenkamers de suggestie om voor de bekostiging van deze gloednieuwe functie uit te gaan van een begroot budget van één euro per inwoner. Hoewel het hooguit een vriendelijke suggestie was, hebben veel gemeenten zich daarop gebaseerd.
Geen deuk in een pakje boter
Dat betekent dat vandaag aan de dag er de nodige gemeenten zijn, waar het budget voor de rekenkamer nauwelijks boven de 10.000 euro komt. Vanuit dat budget moet om te beginnen de vergoeding van de leden van de rekenkamer worden bekostigd. Daarnaast is er sprake van allerlei ‘overhead’ zoals vergaderkosten en secretariële ondersteuning. En uiteindelijk zal deze rekenkamer toch ook zinvol onderzoek moeten kunnen betalen.
Voor een budget van 10.000 euro is dat allemaal niet te doen. Nu laten recente onderzoeken zien dat sinds de invoering van de rekenkamer gemiddeld het budget is gestegen naar zo’n 1,30 euro per inwoner. Maar in gemeenten met minder dan 10.000 inwoners sla je als rekenkamer met zo’n budget nog steeds geen deuk in een pakje boter.
Bloggers gezocht!
Ook bloggen en/of je opiniestukken teruglezen op Gemeente.nu?
Stuur een e-mail naar gemeente.nu@sdu.nl
Aantal inwoners
Recent hebben wij bij 75 gemeenten de budgetten voor de griffies geïnventariseerd. Dat blijkt niet eenvoudig. Elke gemeente gaat weer anders om met de toerekening van kosten voor onder meer de huisvesting van de griffie, de ondersteuning voor HRM en ICT of de inzet van communicatie-medewerkers. Deze verschillen maken vergelijking een wat kwetsbare exercitie. Maar de correlatie tussen aantal inwoners van een gemeente en het begrote budget van een griffie is desalniettemin verbijsterend; die ligt ver boven de 90 procent. Dat betekent dat er vrijwel sprake is van een rechtevenredig verband tussen budget en gemeentegrootte.
Gemeentegrootte
Dat is toch wat raar. Het is zeer de vraag of de activiteiten van de griffie uitsluitend worden bepaald door de omvang van de gemeente in kwestie. Immers, ongeacht de gemeentegrootte zijn de taken en verantwoordelijkheden van de gemeenteraad overal hetzelfde. In elke gemeente moet er vergaderd worden. Over de volle breedte van het gemeentelijk takenpakket worden er besluiten genomen. Al die besluiten moeten procedureel worden afgedaan en vastgelegd.
Wensen en verwachtingen
Allemaal taken waar gemeentegrootte geen invloed op heeft. Plat gezegd, op basis van een vrij willekeurig gekozen criterium krijgt een griffier beschikking over een budget waarmee hij zich vervolgens maar moet zien te redden. Vooral in kleine gemeenten, waar in de huidige praktijk – zo blijkt ook uit onze inventarisatie – de griffie vaak uit 1, hooguit 1,5 fte bestaat, schuurt dat. Alleen, tja, formatie-uitbreiding, daar is geen geld voor.
Het wordt tijd om meer vanuit de dagelijkse praktijk van de griffies te bepalen welk budget geëigend is om niet alleen aan alle eisen, maar ook aan de wensen en verwachtingen van de betrokken raadsleden te voldoen.
Peter Castenmiller is werkzaam bij PBLQ. In 2022 was PBLQ verantwoordelijk voor de in opdracht van de Nederlandse Vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies uitgevoerde inventarisatie naar de ondersteuning van de volksvertegenwoordiging bij gemeenten, provincies en waterschappen.
Geef een reactie