Bijna de helft van de Nederlandse gemeenten maakt zich ernstige zorgen over Oekraïense jongeren die in Nederland worden opgevangen.
Uit onderzoek van RTL Nieuws blijkt dat 46 procent van de gemeenten signaleert dat het niet goed gaat met deze jongeren; een derde van deze gemeenten geeft aan dat de situatie in het afgelopen jaar is verslechterd. De voornaamste problemen zijn mentale klachten door oorlogstrauma’s, een gebrek aan privacy in opvanglocaties, en een uitzichtloze toekomst door voortdurende onzekerheid over hun verblijf in Nederland.
Volgens het Loket Ontheemden Oekraïne Psychosociale Hulp (LOOP) nemen de signalen over verslechterend mentaal welzijn toe en zijn deze steeds ernstiger, met problematiek als depressiviteit, middelenmisbruik en risico op uitbuiting. Vooral het ontbreken van toekomstperspectief, de jaarlijkse verlenging van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming en gescheiden gezinnen leggen zware druk op het welzijn van jongeren. Moeders zijn vaak uitgeput, terwijl vaders veelal nog in Oekraïne verblijven. De jongeren voelen zich daardoor op zichzelf aangewezen, in een nieuw en onbekend land waar ze de taal niet spreken.
Gemeenten als Eindhoven, Oisterwijk, Heerlen en Zwolle benadrukken dat Oekraïense jongeren klem zitten tussen het kiezen voor hun toekomst in Nederland of terugkeren naar Oekraïne. Hierdoor kampen zij met identiteitsproblemen, onzekerheid en stress in een toch al kwetsbare levensfase. De continuïteit van de opvang en het hoge collegegeld voor vervolgopleiding vergroten hun problemen.
‘Oekraïense mannen moeten zelf huisvesting gaan regelen’
In een reactie op Kamervragen over het bericht dat Oekraïense mannen zelf huisvesting moeten regelen bevestigt minister Keijzer dat de opvangcapaciteit voor ontheemden onder druk staat; er zijn zo goed als geen opvangplekken meer beschikbaar, wat vooral voor gezinnen met kinderen tot schrijnende situaties leidt.
Vanuit deze noodzaak moedigt de minister alle ontheemden die in staat en bereid zijn – bijvoorbeeld vanwege het hebben van een inkomen – aan om zelfstandig een woonplek te zoeken. Hierdoor ontstaat ruimte binnen de opvang voor de meest kwetsbare groepen. Toch blijft het recht op opvang voor alle Oekraïense ontheemden die onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) vallen onverminderd van kracht. Het is juridisch niet toegestaan specifieke doelgroepen, zoals werkende mannen, uit te sluiten van dit recht.
De minister werkt samen met VNG en andere betrokken partijen aan een redelijke verdeling van de schaarse opvangplekken, met oog voor bescherming van kwetsbaren. Ook roept de minister Oekraïense vrouwen die kunnen en willen, op om zelf huisvesting te regelen. Dit beleid is gebaseerd op solidariteit en het voorkomen van verdringing in de opvang.
Risico op uitbuiting
De brief gaat verder in op de juridische basis in Europese regelgeving. Conform artikel 13 van de RTB moeten lidstaten zorgen voor fatsoenlijke opvang, maar dat kan ook inhouden dat iemand bij voldoende inkomen wordt gevraagd zelf in huisvesting te voorzien. Het regelen hiervan vraagt aanpassing van de Nederlandse opvangregelingen en inzet van gemeenten, maar de minister erkent dat de krapte op de woningmarkt veel barrières opwerpt voor zelfstandige huisvesting.
Daarnaast wordt benoemd dat veel Oekraïense ontheemden in laagbetaalde, tijdelijke banen werken en dat financiële zorgen vaak voorkomen. De minister is zich bewust van het risico op uitbuiting en slechte woonomstandigheden als mensen zelfstandig onderdak moeten zoeken. Wanneer ontheemden hun baan of inkomen verliezen, kunnen zij zich opnieuw melden voor gemeentelijke opvang mits zij aan de voorwaarden voldoen.
Geef een reactie