“Betrokkenheid naar burgers toe moet worden opgenomen in de standaard functiebeschrijving voor ambtenaren en worden meegenomen in functioneringsgesprekken.” Aldus een rapport over het verkleinen van de kloof tussen burgers en bestuur.
De hoofdvraag in het eindrapport Zelf Vertrouwen van de Nationale Denktank: “Hoe kunnen publieke organisaties de interactie met burgers zodanig vormgeven dat er een omslag kan worden gerealiseerd van een afhakende en wantrouwende burger naar een betrokken en vetrouwende burger?” Door een literatuurstudie, interviews en enquêtes probeert de denktank het antwoord te geven.
Moeizaam
De groep academici concludeert in het rapport dat er vooral tussen burgers en ambtenaren een brede kloof gaapt. “De interactie tussen burgers en ambtenaren verloopt vaak moeizaam. Burgers en ambtenaren hanteren verschillende perspectieven.” Uit het onderzoek blijkt dat 75 procent van de burgers wel klaar is met te veel en tekortschietende regels. Zij willen zich wel inzetten voor hun buurt of wijk, maar voelen zich in keurslijf gedwongen.
Het gevolg is dat ze vaak weinig of niet in de samenleving participeren. Uit één van de enquêtes blijkt dat ambtenaren geen hoge pet op hebben van deze burgers. Die vinden zij “kritisch, cynisch, verwend en onwetend.”
Slapende honden
Op die manier wordt de kennis en kunde in de maatschappij niet voldoende gebruikt door de publieke sector. Het advies is dan ook de burger wat meer te vertrouwen. Dat er een lange weg te gaan is naar meer burgerparticipatie, blijkt uit een citaat van een communicatiemedewerker: “Wij willen geen slapende honden wakker maken.”
De denktank adviseert contactmomenten in te plannen voor ambtenaren en burgers. Zo leren ambtenaren wat er leeft in de gemeente en kunnen zij mogelijk bijdragen aan de opbouwende initiatieven van de inwoners zelf. Dit kan vruchten afwerpen, ziet burgemeester Gustaaf Swillens van Wijk bij Duurstede. “Wij zagen dat mensen best graag de handen uit de mouwen willen steken, maar dat ze elkaar niet genoeg kennen”, stelt de burgemeester.
Participatieambtenaar
Het succesvol betrekken van burgers “valt of staat met de houding van ambtenaren”, concludeert de denktank. De academici adviseren een horizontale kopgroep in te stellen van ambtenaren die proactief werken aan de band met burgers. Een bestuurder moet deze kar trekken. In Lisse begint op dit gebied een pilot. De gemeentelijke personeelsfunctionaris, een participatieambtenaar, de gemeentesecretaris, de burgemeester en een aantal wethouders gaan in kaart brengen waar de inzet van burgers belangrijk is en deze hulp vervolgens ook te gebruiken.
Het rapport is vandaag aangeboden aan minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie en de nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer.
Wat ontzettend zonde van het geld en de tijd van deze academici – dat ze ingezet zijn voor een onderzoek, waarvan de uitkomst inderdaad ook door jongeren van 14 bedacht kan worden. En ja, betrokkenheid hoort bij je werk, of je nou sneeuw ruimt, het park schoffelt, of een nota schrijft over de toekomst van de jeugdzorg…
Verplichte betrokkenheid? Dat is net zoiets als geplande spontaniteit.
Het gaat niet alleen om de vormgeving: het inrichten van contactmomenten, vastleggen in functiebeschrijving, communicatie e.d.; het gaat vooral om het leren je ?cht te verdiepen in de ander, een gelijkwaardige relatie aan te gaan. Hoe kan een burger zijn of haar vertrouwen schenken als hij/zij het idee of gevoel heeft dat een ambtenaar hem/haar toch niet ?cht begrijpt?
En ja, de houding of de visie die een ambtenaar (uitvoerend of leidinggevende) heeft is als basis enorm belangrijk. Dat bepaalt alles daarna: hoe je met anderen omgaat, voor welke vormgeving/structuur je kiest, wat je als resultaat neerzet, etc.
Let dus vooral op het geheel en dat alle puzzelstukjes goed op z’n plaats vallen. Een burger prikt er anders moeiteloos doorheen!
De gemeente Rijnwoude (ZH) kent “kerncontactavonden”, waarbij een wethouder en ambtenaren van verschillende afdelingen in dorpshuizen de mensen te woord staan. Dit is een handige manier om informatie te halen en brengen, en te voelen wat er leeft.
Overigens zou ik daarvoor wel ambtenaren uitkiezen die aanleg hebben voor dit soort gesprekken en het leuk vinden; sommige mensen kun je beter in een hokje iets laten uitpuzzelen, daar worden zij en de burger beter van.
Sorry hoor, maar dit is toch wel een gotspe zeg.
Waarom ben je eigenlijk ambtenaar geworden? Toch met het doel om de gemeenschap ten dienste te zijn mag ik hopen en dus voor “de burger”.
Als dat niet zo is, moet je heel snel een andere baan zoeken.
Het rapport is te vinden door in dit bericht te klikken op ‘het rapport’.
Waar kan dit rapport van de Denktank worden besteld?
Aan de heren en dames academici die met het idee van een “horizontale kopgroep” komen, fluister ik het volgende toe:
Stel een buro Wijkzaken in en wijs per wijk een vast aanspreekpunt aan met een secundus. Deze ambtenaar laat zijn gezicht zien bij buurtvergaderingen, is prima telefonisch en per e-mail bereikbaar en onderhoudt contacten met de wijkagent, de wijkploegen van stadsbeheer, de contactpersoon van de woningcorporatie, de GGD, jeugdzorg en andere instellingen.