Door schatkistbankieren komen twee goed functionerende systeembanken en decentrale overheden in de problemen, stelt Maarten Allers van het COELO. “In feite verandert het ook niets aan de staatsschuld.”
Schatkistbankieren houdt in dat lagere overheden zoals provincies, gemeenten en waterschappen hun geld niet meer kunnen onderbrengen bij reguliere banken, maar verplicht zijn dit bij het ministerie van Financiën te doen. Dit vanaf 2013.
Wie al voor zes ’s avonds op 4 juni van dit jaar een contract of belegging is aangegaan, hoeft dit niet te ontbinden. Als de looptijd van beleggingen is verstreken, komt het geld weer toe aan de landelijke schatkist.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) staat bijzonder negatief tegenover de wijziging. En ook het Interprovinciaal Overleg (ipo) is erg kritisch. “Dit beperkt eenzijdig de decentrale autonomie en betekent een vermindering van de rente-inkomsten van enkele honderden miljoenen euro’s per jaar voor decentrale overheden”, stelt het overlegorgaan.
De vraag is dan hoeveel geld de gemeenten verliezen met deze verplichting. Het verschil in rendement heeft in ieder geval te maken met de hoeveelheid spaargeld van gemeenten. De schatting naar het verlies is ook door de VNG en het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) niet te maken.
Monopolie Rijk
De Unie van Waterschappen wacht nog op een verdere invulling van het plan, maar waarschuwt alvast dat korte termijn-gewin niet moet prevaleren boven de koopkracht van overheden op de lange termijn. Het Rijk krijgt een financiële monopoliepositie. Uit onderzoek in 2010 bleek dat het centraliseren van middelen de concurrentie van banken onmogelijk maakt.
Waarom dan toch is besloten dit zo te regelen in de toekomst? “Dit zorgt ervoor dat we, door een bepaald meetmethode, statistisch gezien onder de norm van de Europese Unie blijven”, zegt COELO-directeur en hoogleraar Economie van decentrale overheden Maarten Allers. “Dat is wrang als je daarmee twee prima functionerende systeembanken in de problemen brengt.”
Het gaat om de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) en de bank van de Unie van Waterschappen. “Zij zijn straks aangewezen op de internationale kapitaalmarkt, die veel risicovoller is dan de nationale markt. Ook dat zal ervoor zorgen dat er minder dividend wordt uitgekeerd aan gemeenten.”
“Het wordt erg lastig allemaal”, stelt Allers. Net als de COELO-directeur ziet ook directeur secretaris Geurt Thomas van BNG het schatkistkistbankieren als een boekhoudkundige exercitie. “Je kan beter de Eurostat-definities wijzigen”, vindt Thomas. “Het gaat nu om definities, die nu eenmaal zo zijn.”
Risicobeheersing
De Wet financiering decentrale overheden is al streng, stelt Thomas. De risicobeheersing is goed, de regels zijn afdoende. Er is dus geen aanleiding voor deze wijziging. Als het gaat om de bank ziet Thomas dan weer minder beren op de weg dan Allers. “Als iets wordt getroffen, dan is het BNG vermogensbeheer. Daar moeten we naar kijken. Het plan is ook nog niet helemaal uitgekristalliseerd.” BNG staat verder erg goed te boek. “De pijn zit vooral bij de decentrale overheden.”
Beleggen
Maar dit zou er toch ook voor zorgen dat lagere overheden minder risicovol kunnen beleggen? “Ja, maar er wordt al niet veel risicovol belegd”, weet ook Allers. “Dat is al streng gereguleerd.”
Al met al klinkt dit als een technocratisch plan, bedoeld om cijfermatig te voldoen aan de Europese norm zonder voordelen voor lagere overheden. Kan het ook weer ongedaan worden gemaakt als niet de statistische maar de werkelijke staatsschuld is afgebouwd?
Allers ziet dat niet snel gebeuren. “Het verlies van de gemeenten is de winst voor het ministerie. Daarbij is het altijd eenvoudiger iets af te breken dan weer op te bouwen.”
Lees ook:
Binnen het overheidsapparaat zijn er altijd mensen bezig om meer macht naar zich toe te trekken zo ook met deze maatregel. De BNG is een van de betere banken die niet in het rijtje zit van probleembanken. Laten de gemeenten in ieder geval al of niet verplicht hun geld op een Nederlandsche bank stallen en niet zoals met Ice Safe gebeeurd is.
De BNG is ??n van de best functionerende, betrouwbaarste en solide ondernemingen van ons land. Ik ken geen gemeente die niet tevreden is over haar functioneren. Wat wil de overheid hier nu mee bereiken? Ontslagen bij de bank en meer werkgelegenheid (ambtenaren) bij het ministerie? Gekkenwerk!
Een in mijn ogen groot risico is in dit artikel nog onbenoemd. zodra de lagere overheden verplicht worden hun tegoeden bij het rijk te stallen zijn de grijpgrage landelijke bestuurders in de sterke verleiding een greep in de kas te doen. Dit is ook al eens bij het pensioenfonds ABp gebeurt dus deze stap is een aanzienlijk kleinere horde voor onze verspillers uit Den Haag