• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • AI
    • Belastingen
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • Participatie
    • Samenwerking
    • Raadsledennieuws (archief)
  • Partners
    • KaFra Housing
    • KPN
    • Sdu
    • Segment
  • Whitepapers
  • Opleidingen

‘Geef gemeenten terug aan de burger’

19 februari 2018 door Richard Sandee

Lees voor

Professionele bestuurders grijpen steeds meer de macht in gemeenten. De positie van de raad, en daarmee de lokale democratie, holt hierdoor achteruit. Ambtenaren zijn niet doorslaggevend, maar kunnen een rol spelen om dit tij te keren, zegt historicus Geerten Waling.

Dinsdag presenteert Waling het boek Gemeente in de genen. Hij schreef dit samen met hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans, beiden verbonden aan de Universiteit Leiden. ‘Wij maken ons zorgen over de toestand van de lokale democratie,’ zegt Waling. ‘De gemeenteraad komt te veel buitenspel te staan. De burger lijkt misschien invloed te krijgen op andere manieren, maar dat is vaak een wassen neus. Geef gemeenten terug aan de burger in de zin dat de raad meer centraal komt te staan.’

Herindelingen doorgedrukt

Het voorbeeld bij uitstek, zegt hij, is de gang van zaken rond gemeentelijke herindelingen. ‘In verschillende plaatsen zijn hierover referenda georganiseerd. Steevast is 70 tot 80 procent van de bevolking tegen, toch wordt het er steeds doorgedrukt. Vaak omdat de lokale bestuurders, gesteund door het kabinet, het willen. Tot de jaren negentig hadden we het veel mooiere principe van vrijwillige herindeling. Die hadden ook best draagvlak en konden nuttig zijn.’

De manier waarop het tegenwoordig gaat met de herindelingen is funest voor de lokale democratie, betoogt Waling. ‘In grote gemeenten zie je de jaren erna bijvoorbeeld een lage opkomst bij de verkiezingen.’ En als het er dan toch per se doorgedrukt moet worden, adviseert hij, organiseer dan ook geen referendum. ‘Je kunt het beter níet doen, dan alleen maar voor de schijn, wat vaak het geval is. Dat geldt ook voor andere vormen van inspraak.’

Niet meer vertegenwoordigd

Burgemeesters en wethouders staren zich in Walings ogen blind op ‘de bestuurskracht, de concurrentiepositie van de gemeente ten opzichte van de regio en dat soort zaken’. Politiek van de tekentafel, kortom. ‘Maar het problematische is dat burgers hun interesse verliezen, ze voelen zich niet meer vertegenwoordigd. In dat licht moet je volgens mij ook de opkomst van lokale partijen zien.’

De schaalvergroting is niet alleen een probleem omdat deze wordt opgedrongen, het gaat ook om de effecten ervan. ‘Grote dossiers gaan raadsleden steeds meer boven de pet. Ook zie je dat hele delen van beleid worden uitbesteed aan private partijen en samenwerkingsverbanden waarop weinig controle is. De achteruitgang van de lokale journalistiek als vierde macht is in dit verband eveneens zorgwekkend.’

Geen echte keuzes

Alle kritiek daargelaten, wil Waling ook wel een positieve noot kwijt: ‘We zijn niet direct ontevreden over de kwaliteit van het bestuur. Onze kritiek is vooral dat het niet meer transparant is en veel beleid niet goed kan worden gecontroleerd. Waardoor in verkiezingen ook geen echte keuzes meer kunnen worden gemaakt. Wel over een voetbalveld of een congrescentrum, maar niet over de meer wezenlijke zaken.’

Als historicus heeft Waling sterke bedenkingen bij de ontwikkelingen die hij signaleert. ‘Het Huis van Thorbecke, met de Gemeentewet en de Provinciewet, zijn in de negentiende eeuw niet uit de lucht komen vallen. Die waren het gevolg van ontwikkelingen in een lang proces. Nederland heeft een traditie van sterk lokaal bestuur, die veel ouder is dan de eenheidsstaat. Zelf zaken voor elkaar krijgen om de voeten droog te houden, zo is het ontstaan.’

Bestuurlijk paternalisme

De decentralisaties, waardoor gemeenten weer meer te zeggen krijgen, vindt Waling ‘op zich bemoedigend’, maar over de uitvoering is hij sceptisch. ‘De gemeenteraad moet de touwtjes in handen houden. Behalve door nauwelijks controleerbare samenwerkingsverbanden staat dit onder druk door bestuurlijk paternalisme, bijvoorbeeld van burgemeesters die klagen over politieke versnippering of zelfs pleiten voor invoering van een kiesdrempel.’

Waling en zijn medeauteur Voermans adresseren niet direct ambtenaren in hun boek, hoewel die wel degelijk een rol kunnen spelen in de oplossing van de geschetste problemen. ‘Het doordrukken van besluiten gebeurt niet door ambtenaren zelf. Wel zou ik ze adviseren om kritisch te kijken of beleid democratisch gedragen is. En ze zouden wellicht meer ondersteuning kunnen bieden aan raadsleden.’

Verhoog vergoedingen

Vooral de raad moet de macht dus terugveroveren op bestuurders, die een stap terug dienen te doen, vindt Waling. Maar hoe dan? ‘Versterk de positie van de raad door coaching en training. Ze moeten goed hun rechten en positie kennen. Verhogen van de vergoedingen zou ook helpen. En meer ondersteuning is nodig, ambtelijk of anderszins. De situatie van één griffier voor de hele raad – amateurs die het verder zelf maar moeten rooien – is wel heel karig.’

Tagged With: democratie, Geerten Waling, Gemeenten in de genen, uitgelicht, Wim Voermans Filed Under: Bestuur, Gemeenteraad, Organisatie

Lees 3 reacties
Vorige artikel
Stemgerechtigde expat over het hoofd gezien
Volgende artikel
Sportuitgaven bedragen 65 euro per inwoner

Reader Interactions

GERELATEERD

Decentraal bestuur

Opinie Gebrek aan soortelijk gewicht decentrale bestuurders

Op 4 september 2023 stuurde de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken, Bruins Slot, een brief over de inrichting en verhoudingen in het binnenlands bestuur aan de Tweede Kamer. Dat was zo’n beetje haar laatste handeling als minister van BZK. Met haar vertrek verdween meteen ook alle ambitie ten aanzien van de interbestuurlijke verhoudingen. Het huidige... lees verder

Desinformatie gemeenteraad

Opinie Waarheid onder druk: de gemeenteraad en misinformatie

Eerlijke informatie is het fundament van onze lokale democratische besluitvorming. Maar wat als feiten en meningen onbewust, of vooral bewust door elkaar gaan lopen? In dit blog gaat het om de rol van de raad en hoe mis- en desinformatie kan worden herkend en meegewogen. De gemeenteraad wil zich laten informeren over een belangrijk en... lees verder

Tandwielen democratie en participatie

Opinie Samenspel van democratie en participatie

Als er twee begrippen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, dan zijn dat wel participatie en democratie. Soms gaat het over hoe democratisch participatie is, soms over hoe participatief democratie is. Ze grijpen in elkaar en houden elkaar in beweging. Onder participatie verstaan we betrokkenheid en inbreng van inwoners bij het maken van keuzes en het... lees verder

Comments (3)

  1. (kaas)burger says

    22 februari 2018 at 13:58

    Bij burgers vraag ik me altijd af of hiermee burgers worden bedoeld die al gaar zijn, of burgers die nog een paar minuten op de BBQ moeten blijven liggen om daarna door inwoners te worden opgegeten.

    Beantwoorden
  2. paul duinkerken says

    19 februari 2018 at 15:36

    Wat is professioneel? Vergelijk “managers”: vele managers kunnen geen mensen aansturen. Zo is de vraag of vele bestuurders eigenlijk wel kunnen besturen. Zie oa de stoelendans in de zorg waarbij professionele bestuurders van ene mislukking naar de volgende surfen op de golven van hun netwerk.
    Een fundamentele eis aan bestuurder van een gemeente is dat hij/zij/het respect heeft voor democratie en de gemeenteraad.

    Beantwoorden
  3. Ben Peters says

    19 februari 2018 at 11:51

    Het initiatief recht van raadsleden zou meer moeten worden toegepast. Ideeën uit de burgerij kunnen via raadsleden en de griffie tot voorstellen tot uirvoering worden gebracht. Daarmee wordt de positie van de raadsleden versterkt, de burgerparticipatie wordt vormgegeven en er onstaat meer drasgvlak. Dit toond ook de noodzaak asn voor een versterking van de raadsgriffier.

    Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primary Sidebar

TOPVACATURES

Projectmanager Gebiedsontwikkeling – 36 uur – Gemeente Westland

Senior Stedenbouwkundige – Gemeente Emmen

Strategisch Financieel Adviseur – Gemeente Velsen

Coördinator Omgevingsdialoog Industrie & Gezondheid IJmond – Gemeente Velsen

Meer vacatures

LAATSTE ARTIKELEN

Nieuwe ronde Regeling Huisvesting Aandachtsgroepen vanaf juni

28 mei 2025

speelplekken en staalslakken

Staatssecretaris: gebruik geen staalslakken bij speelplekken

28 mei 2025

Recreatiewoning

Kabinet wil permanente bewoning recreatiewoningen 10 jaar toestaan

27 mei 2025

Grote regionale verschillen in arbeidsongeschiktheid

27 mei 2025

Verward gedrag

Meer samenwerking bij aanpak verward of onbegrepen gedrag

27 mei 2025

GEMEENTE.NU PARTNERS

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’
  • Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’
  • Segment

‘Alles onder de Wet open overheid is openbaar, tenzij…’

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’
  • Segment

‘Nieuwe locatie voor een school roept vaak weerstand op’

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 
  • Segment

Crisisbeheer: voorbereiden op cyberaanvallen 

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling
  • Segment

Vernieuwend opleidingsaanbod gebiedsontwikkeling

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar
  • Segment

Leergang Ambtelijk Vakmanschap: groeien als ambtenaar

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’
  • Segment

‘Het oliemannetje in de gemeentelijke machine’

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment
  • Segment

Nieuwe trainingen informatieveiligheid bij Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze
  • Segment

Eigen academie Maastricht biedt medewerkers ruime keuze

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept
  • Segment

Burgerzaken gaat terug naar school: een nieuw concept

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6
  • Segment

20 juni: Informatiebijeenkomst Diplomalijnen NLQF-6

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden
  • Segment

Vijf adviezen om je team up-to-date te houden

De drie p’s van Segment
  • Segment

De drie p’s van Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling
  • Segment

Segment: partner in gemeentelijke ontwikkeling

De Wet open overheid is voor iedereen relevant
  • Segment

De Wet open overheid is voor iedereen relevant

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment
  • Segment

Het diploma Burgerzaken haal je bij Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’
  • Segment

‘Neem je bivak en je matties mee’

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 
  • Segment

Warmdraaien voor de Omgevingswet: praktische kennis voor een naadloze overgang 

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid
  • Segment

Vijf tips voor een betere dienstverlening en klantgerichtheid

‘Een feestje van de ceremonie maken’
  • Segment

‘Een feestje van de ceremonie maken’

Van bestemmingplan naar omgevingsplan
  • Segment

Van bestemmingplan naar omgevingsplan

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen
  • Segment

Bereid je voor op extra paspoort- en ID-kaartaanvragen

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker
  • Segment

Professioneel risicomanagement steeds belangrijker

Aan de slag met de Wet open overheid
  • Segment

Aan de slag met de Wet open overheid

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 
  • Segment

Nieuw: Leergang adviseur integrale gebiedsontwikkeling 

Zomerkorting bij Segment! 
  • Segment

Zomerkorting bij Segment! 

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 
  • Segment

Nieuw personeel in een financiële functie snel inwerken 

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden
  • Segment

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen
  • Segment

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou
  • Segment

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips
  • Segment

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips

Zo kom je tot een robuuste begroting
  • Segment

Zo kom je tot een robuuste begroting

Vijf redenen om voor Segment te kiezen
  • Segment

Vijf redenen om voor Segment te kiezen

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’
  • Segment

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’

Eerste Hulp bij Verkiezingen
  • Segment

Eerste Hulp bij Verkiezingen

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit
  • Segment

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’
  • Segment

‘Met een integrale aanpak kun je de jeugd beter helpen’


Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • AI
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Sdu

SDU