De gemeente Den Haag regelt al jaren achter de schermen nachtvergunningen voor horeca. Het zou gaan om ‘historische rechten’ die een bijna onaantastbare status genieten.
Gemeente.nu trok de verleende nachtvergunningen voor Haagse horeca na. Justitie heeft deze in het vizier bij het lopende corruptieonderzoek, zoals vanaf het begin daarvan werd gezegd. Ex-wethouder Richard de Mos zou vijf ‘nieuwe’ nachtontheffingen regelen om het uitgaansleven te laten bruisen. Daarna kwam alles in een strafrechtelijke storm terecht. De vergunningen waaien ergens daarin mee, maar onduidelijk is nog waarheen.
Wel blijken er meer papieren rond te dwarrelen: niet vijf, maar vijftien nachtvergunningen. Verstrekt namens de burgemeester, door ambtenaren. Op vragen hierover volgt eerst een lange stilte bij de gemeente. Gisteren kwam de voorzichtige bevestiging: het databestand van de stad waaruit dit op te maken valt, bevat in ieder geval juiste gegevens vóór 2018. Maar in het licht van het lopende onderzoek is de nieuwe informatie uiteraard interessanter. De Mos wist van niks, laat hij weten via mail: ‘Van de tien andere vergunningen hoor ik nu voor het eerst.’
Onder de radar
De tien vergunningen krijgen het etiket ‘niet nieuw’ opgeplakt. Hierdoor kunnen ze onopgemerkt een bestaan als spookvergunning blijven leiden, waarover geen officiële bekendmaking in bijvoorbeeld het Gemeenteblad te vinden is. Twee ervan werden hier onlangs al opgemerkt – met vraagtekens weliswaar, zoals rond de mysterieuze sluiting van Lounge Li. Wat blijkt? Lounge Li heeft kort na de vergunningverlening een akkefietje: de politie komt het prille bestaan verstoren met een drugsvondst. Burgemeester Pauline Krikke gooit de zaak voor drie maanden op slot.
Dat betekent binnenkort een nieuw openingsfeestje, en daarna kan de zaak verder alsof er niets gebeurd is. Zulke onderbrekingen behoren tot het reguliere patroon in het oneindige leven van de historische nachtvergunningen. Sterker, zelfs na een jaar of langer zonder bedrijvigheid volgens het Handelsregister, kunnen de oude rechten weer worden afgestoft. Zonder enige ruchtbaarheid mag een nieuwe ondernemer er vervolgens gebruik van maken.
Buitencategorie in de nacht
De gemeente bevestigt dat het zo werkt, ondanks de regel die zegt: alleen voortzettingen van bestaande nachtexploitaties komen in aanmerking voor een permanente nachtontheffing. De overname van een normale exploitatie moet plaatsvinden binnen dertien weken, anders vervallen de papieren. Maar voor de buitencategorie in de nacht geldt hierop dus een uitzondering.
De dataverkenning en speurtocht naar aanvullende informatie leiden tot meer opmerkelijke ontdekkingen over de nachtontheffingen. Er zijn vergunningen voor panden die geen horecabestemming hebben bijvoorbeeld, of slechts ten dele. In een enkel geval is er zelfs geen horecavergunning te vinden op het moment van aanvraag, terwijl de zaak al jaren bestaat. Vergunningloze exploitatie speelt overigens ook bij shisha lounges die op veel plekken in de stad uit de grond schieten.
De gemeente reageert dat aan afwijkingen van bestemmingen een mouw kan worden gepast. ‘Strijdigheid met de geldende bestemming kan worden ondervangen door overgangsrecht of door een omgevingsvergunning waarmee ontheffing wordt verleend van het bestemmingsplan.’ Zo lijken de regels buigzaam ten opzichte van wie niet een van de ruim veertig nachtvergunningen bezit. Andere ondernemers hebben hierbij het nakijken.
Geen toegang, doorlopen
Soms laat het beleid ook diepere sporen achter. De Herenstraat, een uitgaansstraat grenzend aan het Plein met daarachter het Binnenhof, heeft een notoir slechte reputatie. Schiet- en steekincidenten, vechtpartijen en gedwongen sluitingen: de lijst is lang, waarbij nog maar de vraag is welk gedeelte we horen en zien. De gemeente en de politie zijn ook hierover geen open boek. De sluiting van de hier gevestigde Lounge Li kan bijvoorbeeld alleen worden vastgesteld dankzij een briefje van de burgemeester op het pand: geen toegang, doorlopen graag.
In dezelfde straat en op hetzelfde adres, maar de lounge heet dan nog La Suegra, vindt in 2015 een schietpartij plaats waarbij een jonge dertiger het leven laat. Omroep West spreekt ter plaatse de vice-voorzitter van de ondernemersvereniging: ‘Het is al jaren raak hier. Ik loop geregeld door de bloedsporen op straat. Dat komt omdat de zaken hier in de straat legaal of illegaal de hele nacht open zijn. De gemeente moet daar wat aan doen.’
Nadelige invloed
Aanvragers van nachtvergunningen moeten aantonen dat de zaak geen ‘nadelige invloed’ op de omgeving heeft, aldus de voorwaarden. De gemeente zegt dat hierop wordt getoetst. Dat zou ‘maatwerk’ zijn op basis van eigen gegevens en politieadvies, met oog voor ‘de geschiedenis van de horeca-inrichting en de ondernemer’. De onrust in de Herenstraat valt onder meer af te lezen aan frequente wisselingen van eigenaren en naamsveranderingen van de zaken. De gemeente ziet dat voorbijkomen – of kan dat zien.
Bij de gemeente hebben ze op dit moment hun eigen problemen, dat is bekend. Medewerkers zijn geschrokken door het machtsvertoon waarmee de rijksrecherche op dinsdagochtend 1 oktober kwam binnenzetten. Inmiddels is de ontzetting wel wat minder, zegt een medewerker, maar rustig is het nog niet binnen in het ijspaleis. Waar komt justitie straks mee, waar komt het interne lopende onderzoek mee, wat zijn de consequenties? Verhalen doen de ronde over zaken die niet zouden kloppen – met subsidies, dingen regelen voor familie, belangenverstrengeling.
Snel vergunning geregeld
De vergunningprocedure voor Opera en de andere zalencentra was niet in de haak, dat kon iedereen met verstand van zaken zien. De voorwaarde van minimaal duizend vierkante meter vloeroppervlakte, de opzet van ‘wie het eerst komt, die het eerst maalt’ met het startschot direct na de bekendmaking, De Mos die zijn ‘goede vriend’ belt om de aanvraag voor hem snel rond te maken diezelfde middag – het was vrij weinig subtiel allemaal.
Het besluit ging niet langs de gemeenteraad, waarover binnenskamers gesteggeld lijkt te zijn. Tijdens het debat zei Krikke dat de vergunningen ‘volgens de regelen der kunst’ waren verstrekt: een verwijzing naar de grond waarop artsen zich beroepen als een behandeling verkeerd, maar niet verwijtbaar uitpakt.
Voorbij De Mos
Justitie wil desgevraagd niets zeggen over de stand van het onderzoek en welke nachtontheffingen nu precies in beeld zijn. In de media zijn Akyol en De Mos de gezichten van de affaire geworden. Maar voor de gemeente kan het risico op bijvoorbeeld ondermijning uit elke partij komen, net zoals het zich kan schuilhouden in de ambtelijke organisatie. Voor Den Haag lijkt het verstandig om de verhoudingen tussen de stad en bepaalde eigenaren of gebruikers van panden nog eens te bekijken.
Niet alleen de geheimzinnigheid rond het vergunningenbestand, ook de data zelf bevat aanwijzingen dat er op de achtergrond iets gaande is wat het verdient om scherper te krijgen. Opvallend is de aanvraaggeschiedenis voor een niet eerder genoemd pand in de Herenstraat. Deze locatie waar door de jaren meerdere cafés worden uitgebaat, heeft op een gegeven moment als bestemming wonen gekregen.
Niet van harte
De behandelaar bij de gemeente die de aanvraag ontvangt om weer te verbouwen tot kroeg, reageert met een afwijzing. Daar lijkt de aanvrager niet van gediend, want de dag erna ploft alweer een nieuw verzoek binnen. Dat blijft drie maanden hangen, de termijn wordt verlengd. De welstandscommissie adviseert en uiteindelijk volgt tóch de positieve beschikking, die bij lezing fijntjes duidelijk maakt dat deze vergunning om meerdere redenen niet door de beugel kan. Maar het was eerder een café, dus er blijkt toch een uitzondering mogelijk.
De oprichting van de nieuwe club moet dan nog namens het college worden gemeld door de omgevingsdienst. Ook dat gaat niet van harte, zo is de indruk. Alleen de trouwe lezers van het gemeenteblad van Delft krijgen uiteindelijk mee dat er in Den Haag een verbouwing tot discotheek aanstaande is; omstreeks een jaar na dato.
Oneens. De gemeente kan dit prima af. Kwestie van integriteit en zelfreinigend vermogen. Blijkbaar moet daar aan gewerkt worden. Hopelijk horen we snel van de burgemeester hoe Den Haag dat wil doen.
Net als met de vreugdevuren op Scheveningen is het mooie moment aangebroken om er voor eens en altijd een punt achter te zetten. Tuurlijk zullen er mensen zijn die het er niet mee eens zijn, maar het gros van de bevolking zal het van harte onderschrijven. En ik denk ook dat de hulpdiensten en politie er net zo over zullen denken. Gemeente en horeca vormen al jarenlang een dubieuze combinatie met een onleefbare omgeving tot gevolg. Vergunningverlening, toezicht en handhaving horeca, zouden daarom niet bij de gemeente mogen liggen. Desnoods bij de provincie waar voldoende afstand is. Of anders de Veiligheidsregio.