Gemeenten blijven kritisch op de falende Vergunningcheck onder de Omgevingswet. Gedwongen tot telefonisch contact zetten aanvragers extra druk op de ambtelijke organisatie. Vier wethouders delen hun ervaringen.
De Vergunningcheck is een nieuw digitaal hulpmiddel onder de Omgevingswet, dat initiatiefnemers snel inzicht moet geven in de juridische haalbaarheid van hun plannen. Via deze digitale vragenboom kunnen ze duidelijkheid krijgen of ze een vergunning moeten aanvragen of slechts een melding dienen te doen. Onder de Omgevingswet zijn veel activiteiten vergunningsvrij geworden. In de check geven aanvragers de betreffende locatie aan, welke activiteiten ze beogen, en of ze aan de wettelijke eisen voldoen.
De vragen in de Vergunningcheck maakt elke gemeente zelf. Voor deze vragenboom vertalen ze de eigen regelgeving naar ‘Toepasbare Regels’. Deze slag is nodig voor de software in het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO), die de regelgeving vertaalt naar indieningsvereisten. Via de Vergunningcheck krijgt de aanvrager dan de juiste en relevante vragen voorgelegd. De Toepasbare Regels zijn leidend voor de Vergunningcheck.
‘Neem contact op’
Althans, dat is de bedoeling. Vaak blijft de hulptool al bij eenvoudige aanvragen steken, zelfs voor een simpele dakkapel. De aanvrager krijgt dan de boodschap: ‘Neem contact op met uw gemeente.’
Een veelvoorkomende fout is dat initiatiefnemers bij het doorlopen van de Vergunningcheck slechts filteren op de regelgeving van de eigen gemeente. Ze verzuimen naar de rijks- en provincieregels te kijken die ook van toepassing zijn op de beoogde activiteit. Hierdoor missen ze belangrijke regels.
Kritiek op de Vergunningcheck is er langer. Eerder klonk vanuit ICT-leveranciers de waarschuwing dat het voor de meeste activiteiten onmogelijk zou zijn met een vragenboom te bepalen of er een vergunning nodig is of niet. De Omgevingswet is daar te complex voor.
Veel extra werk
Terneuzen stuit in de Vergunningcheck regelmatig op foutjes of ontbrekende onderwerpen, waardoor activiteiten niet of onjuist aangevraagd worden. ‘Zelfs professionals komen tot verkeerde aanvragen voor activiteiten. Het bezorgt ons veel extra werk om dat te corrigeren, en dit komt bovenop de normale werkzaamheden,’ zegt wethouder Frank van Hulle.
Het aanpassen van een incorrecte Vergunningcheck is bovendien ingewikkeld. Gemeenten moeten de wijzigingen inregelen met de zogeheten STTR Builder, de applicatie waarmee ze de Toepasbare Regels maken voor het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). ‘Hoe makkelijk het ook wordt gepresenteerd, de werkelijkheid is vele malen weerbarstiger. Je moet hiervoor behoorlijk ICT-onderlegd zijn,’ aldus Van Hulle.
Te hulp schieten
Apeldoorn heeft dezelfde ervaringen, geeft wethouder Peter Messerschmidt aan. ‘Veel begrippen en omschrijvingen in de Omgevingswet zijn heel anders dan in de oude Wabo. Op dat vlak moeten we vaak te hulp schieten. Dat technische deel vraagt veel begeleiding. Het idee achter de check dat je snel digitaal duidelijkheid krijgt, valt in de praktijk tegen.’
In het Limburgse Maasgouw spreekt wethouder Tim Snijckers van een wangedrocht. ‘De Vergunningcheck was al niet geweldig en dat blijft maar zo. Er wordt blijkbaar niets aan gedaan. Inwoners die een plan willen toetsen, krijgen een hele waslijst om de oren van wat ze allemaal moeten. Vaak is de aangereikte informatie ongrijpbaar. Er is gewoonweg geen andere optie dan de telefoon te pakken en ons om uitleg te vragen. Dat zet weer extra druk op onze organisatie.’
Kunstmatige intelligentie
In Zeewolde drijft de haperende Vergunningcheck de gemeente zelfs naar AI (kunstmatige intelligentie). ‘We zien dat met name particulieren en agrariërs er grote moeite mee hebben,’ zegt wethouder Helmut Hermans. ‘De vele nieuwe juridische termen zijn voor hen abracadabra. Daar komen ze niet uit, dus kloppen ze bij ons aan. Terwijl het juist de bedoeling is dat alles online wordt afgehandeld.’
De gemeente wil de Vergunningcheck dan ook inruilen voor een makkelijkere en toegankelijkere oplossing. Daarover is Zeewolde in gesprek met een bedrijf dat de bouwregelgeving doorzoekbaar maakt met een AI-chatbot. Initiatiefnemers kunnen à la ChatGPT in een zoekscherm hun vragen intypen en het AI-systeem komt met het antwoord. De ingewikkelde Vergunningcheck zou dan overbodig zijn.
Hermans legt uit: ‘Een initiatiefnemer kan uit het AI-systeem horen of hij bijvoorbeeld vergunningsvrij kan bouwen en welke eisen er verder bij zijn plannen komen kijken. Maar we zijn dit nog aan het verkennen en hebben nog wel wat eisen op het gebied van veiligheid en privacy. Bizar is evenwel dat we als gemeente nu naar AI moeten omzien, om het doolhof van de Vergunningcheck te mijden.’
Geef een reactie