Minister Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening voelt er nog niets voor om een leegstandheffing voor woningen in te voeren. Een gemiste kans, vindt de VNG. ‘Er is niet serieus genoeg gekeken naar het succesvolle Vlaamse model.’
Keijzer stuurde eind vorig jaar een Kamerbrief over onder meer de leegstandheffing. Zijn ambtsvoorganger, Hugo de Jonge, had al toegezegd de Leegstandwet en extra instrumenten te evalueren ‘en hierbij eveneens te kijken naar het Vlaams model’.
‘Iedere leegstaande woning is er één te veel’
De Kamerbrief gaat in op de bevindingen uit de evaluatie en het onderzoek. De belangrijkste conclusie is dat Keijzer vooralsnog geen leegstandsheffing invoert. De VNG is het daar niet mee eens en vindt een gemeentelijke belasting op leegstand wel noodzakelijk als onderdeel van de aanpak van het woningtekort.
‘De ervaringen in Vlaanderen, waar 90 procent van de gemeenten deze heffing gebruikt, zijn positief,’ zo staat in een schriftelijke reactie. ‘Om de wooncrisis op te lossen, is iedere leegstaande woning er één te veel.’ De VNG stelt daarom een lokale heffing voor met mogelijkheden voor maatwerk, waarbij de bewijslast bij de eigenaar ligt.
Evaluatie
Uit de evaluatie van de Leegstandwet blijkt dat min of meer stabiel 64.000 woningen langdurig leegstaan de laatste jaren. ‘Een groot deel van die 64.000 langdurig leegstaande woningen verbruikt volgens het CBS echter nog energie. Ze zijn – deels – nog in gebruik,’ aldus de minister in haar brief. ‘Als daarvoor wordt gecorrigeerd staan begin 2024 ongeveer 30.000 woningen administratief langdurig leeg.’
Naast de evaluatie heeft de minister het CBS gevraagd een analyse te maken over mogelijke redenen waarom de genoemde 30.000 woningen langer dan een jaar leegstaan. Hieruit blijkt dat dit met name te maken heeft met sloop of verbouwing, of dat de eigenaar ergens anders woont. Andere redenen zijn dat de woning in een krimpgebied ligt of dat de laatste bewoner is overleden.
Deze langdurig leegstaande woningen staan dus veelal om een begrijpelijke reden leeg en zijn volgens de minister niet (direct) te benutten. Als hiervoor correctie plaatsvindt, blijven er nog 12.600 langdurig leegstaande woningen over, die mogelijk aan de woningvoorraad zouden kunnen worden toegevoegd.
Onderbouwing schiet te kort
Volgens de VNG is er niet serieus genoeg gekeken naar het Vlaamse model. ‘Er is voor het evaluatieonderzoek alleen gesproken met vertegenwoordigers van het Vlaams Gewest. Voor informatie over leegstand van woningen en winkels en over de leegstandheffing in de gemeentelijke praktijk hadden de onderzoekers zich beter kunnen richten op Vlaamse gemeenten,’ aldus de VNG.
In een videoserie over leegstand sprak de VNG zelf wel met Vlaamse gemeenten. Daaruit blijkt dat de heffing voor hen een gewaardeerd instrument is om eigenaren te stimuleren in gesprek te gaan met de gemeente en de leegstand op te lossen. Ook geeft de heffing Vlaamse gemeenten de middelen om een klein deel van de kosten van leegstandbestrijding dekken.
Meer autonomie
Een argument om in Nederland geen leegstandheffing in te voeren is dat Vlaamse gemeenten meer autonomie hebben in lokale belastingen. De VNG stelt: ‘Met een eenvoudige aanpassing in de Gemeentewet kunnen ook Nederlandse gemeenten de mogelijkheid krijgen om een leegstandheffing in te voeren.’
Een ander argument waarop Keijzer zich baseert is dat een dergelijke heffing speculatie maar beperkt voorkomt. Hierdoor zou de vraag zijn in hoeverre een heffing effectief is om de leegstand te verminderen. De VNG brengt daar tegenin dat bij langdurige leegstand speculatie slechts één van de mogelijke oorzaken is.
In haar brief zet de minister een leegstandheffing en het met de Crisis- en herstelwet uitgebreide instrumentarium van de Leegstandwet tegenover elkaar. Daarbij wekt ze volgens de VNG ten onrechte de suggestie dat het nodig is om een keuze te maken tussen beide systemen. ‘Het kan gewoon allebei, de systemen moeten dan alleen op elkaar worden afgestemd.’
Positieve punten
Naast deze kanttekeningen haalt de VNG ook positieve punten uit de evaluatie. Zo is de koepelorganisatie voorstander van het versoepelen van de eis dat een woning eerst leeg moet staan voordat een vergunning kan worden aangevraagd. In een inbreng voor het debat woningbouwopgave gaat de VNG hier verder op in.
Geef een reactie