Gemeenten en andere overheden kunnen vooralsnog geen golf aan nieuwe aanbestedingswetgeving verwachten van de nieuwe Europese Commissie. De koers is nog niet helemaal duidelijk, maar de nadruk ligt tot nu toe wederom op het strategisch gebruik van aanbestedingen, het midden- en kleinbedrijf en professionalisering.
De koers ontvouwt zich
De Commissie heeft een stevige vinger in de pap in de koers van de Europese Unie. Ook ten aanzien van aanbestedingen initieert en hervormt zij wetgeving en probeert lidstaten te overtuigen van haar eigen beleidskoers. In de beschrijving van de politieke koers van Commissie Von der Leyen kwamen voor de zomer aanbestedingen nog geheel niet voor. Wel werd daarin duidelijk dat haar Commissie, die 1 november aanstaande moet gaan starten, zich hard zal gaan maken voor een gezonde planeet, een nieuwe digitale wereld en een upgrade van de sociale markteconomie.
Deze plannen stonden alweer concreter uitgewerkt in de belangrijke ‘mission letters’, die de aanstaande president verstuurde aan haar eurocommissarissen. Daarnaast geven de schriftelijke antwoorden van deze commissarissen op vragen van het Europees Parlement extra inzicht. Zo worden de contouren van deze beoogde Commissie ook voor aanbestedingen langzaamaan zichtbaar. Uit deze schriftelijke stukken komen voorlopig vier accenten naar voren.
New Green Deal
Onze eigen eurocommissaris Frans Timmermans moet aan de slag met de ‘European Green Deal’. Over honderd dagen moet deze op tafel liggen. De gerelateerde acties moeten van Europa het eerste klimaat neutrale continent gaan maken. Opvallende afwezige in de brief voor Timmermans en zijn antwoorden aan het parlement is de potentie van aanbestedingen. Dat is toch de aangewezen motor om deze groene doelstellingen echt te bereiken. Gelukkig lijkt het onwaarschijnlijk dat de nieuwe Commissie zal gaan breken met de ferme koers van de Commissie Juncker op dit vlak. In zijn termijn werd elke mogelijkheid gretig aangegrepen om het belang van aanbestedingen als instrument om beleidsdoelstellingen, waaronder duurzaamheid, te bereiken.
Dit bewustzijn blijkt overigens wel uit de antwoorden van Virginijus Sinkevičius, de beoogd eurocommissaris voor het milieu en de oceanen. Hij verwijst kort naar het trendsettende effect van overheden, die zich opstellen als duurzame inkoper op de markt. De Franse Silvie Goulard, eurocommissaris voor de interne markt, zou de kern van het aanbestedingsbeleid gaan uitvoeren. Het Europees Parlement had echter twijfels over haar integriteit, waardoor Frankrijk een nieuwe commissaris moet gaan voorstellen. Zij benadrukte overigens wel het belang van strategisch inkopen en ging het meest expliciet in op het belang van aanbesteden in brede zin. Of de nieuwe kandidaat dezelfde mening heeft, moet nog blijken.
Toegang voor het midden- en kleinbedrijf
Een tweede accent lijkt weer het midden- en kleinbedrijf te worden. Al jaren is dit een aandachtspunt, maar deze groep inschrijvers blijkt ondanks alle genomen maatregelen in de aanbestedingsrichtlijnen uit 2014 nog steeds moeilijk toegang te verkrijgen tot aanbestedingen. Terugkerend eurocommissaris Margrethe Vestager is van plan om samen met de beoogde eurocommissaris voor de economie aan de slag te gaan met aanbestedingen en de groei van het mkb.
Professionalisering van het inkoopvak
Als derde accent valt op dat ook professionalisering van het inkoopvak in beeld blijft. Eerder publiceerde de Commissie Juncker bijvoorbeeld een pakket met maatregelen op dit vlak. Goulard bleek overtuigd van de noodzaak tot professionalisering. In haar antwoorden benadrukte ze haar intentie om publieke inkopers in de EU te gaan ondersteunen door ‘communities of best practices’, waarin grote steden of spelers in de gezondheidszorg hun ervaringen moeten gaan delen met andere inkopers. Deze softe benadering in plaats van harde wetgeving zou ook de nieuwe kandidaat makkelijk kunnen overnemen.
Rust aan gemeentefront
Een echte koerswijziging lijkt er vooralsnog niet in te zitten, althans niet voor gemeenten. Op het gebied van defensie vallen wél nieuwe wetgeving en ontwikkelingen te verwachten. Daar belooft als vierde accent veel aandacht van Brussel naar uit te gaan de komende jaren, waardoor het voor decentrale overheden rustig lijkt te blijven. Tenzij de nieuwe kandidaat voor de interne markt tegen de verwachting in toch grootste plannen heeft. We zullen het zien als de Commissie echt van start gaat.
