Gemeenten stevenen af op gat van 4,8 miljard

Volgens berekeningen van het COELO hebben gemeenten bij ongewijzigd beleid in 2018 gezamenlijk een gat van € 4,8 miljard in hun begroting.

“Een prognose van de gemeentelijke inkomsten en uitgaven laat voor 2018 een tekort zien van 4,8 miljard euro. Dat is 284 euro per inwoner; 13 procent van de totale netto uitgaven”, aldus het COELO. “Anders dan het Rijk moeten gemeenten hun begroting laten sluiten. Het gat van 4,8 miljard euro in 2018 heeft daarom het karakter van een taakstelling. Gemeenten zullen vooral in de uitgaven moeten snijden om dit gat te dichten.”

Het tekort is niet gelijkmatig verdeeld over de gemeenten. Het is naar verhouding groot voor centrumgemeenten en gemeenten met een zwakke sociale structuur. Grote gemeenten (meer dan 150.000 inwoners) en gemeenten met 50.000 tot 100.000 inwoners moeten zich, gemeten in euro per inwoner, het sterkst aanpassen. Hetzelfde geldt voor gemeenten in Groningen, Friesland, Drenthe en Zuid-Holland. Er is echter geen sterk verband met de bevolkingsontwikkeling (krimp of groei). Gemeenten waar de inwoners de hoogste woonlasten betalen hebben een naar verhouding klein financieel tekort.

Gemeenten hebben er dit jaar enkele grote taken bijgekregen (decentralisaties). Ze doen ongeveer 30 procent van alle overheidsuitgaven. Toch innen ze maar 3,5 procent van alle belasting. Daarom zijn ze financieel sterk afhankelijk van de rijksoverheid. Het onderzoek van COELO is dan ook koren op de molen van de VNG dat nu al enige tijd lobbyt voor een uitbreiding van de belasting mogelijkheden van gemeenten.

VNG-voorzitter Annemarie Jorritsma stelt in een reactie op het rapport dat het hoognodig is om fundamenteler te kijken naar de manier waarop gemeentelijke taken worden gefinancierd. “Gemeenten zijn de motor van onze economie, in gemeenten begint de groei. Maar dan moeten we wel de brandstof hebben om die motor draaiende te houden. Gemeenten zijn nu financieel te veel afhankelijk van het Rijk.”

Minister Plasterk liet ook al weten dat hij wil kijken hoe de gemeenten meer met belastingen kunnen gaan doen. Hij wil dit echter wel alleen doen in het grotere kader van belastinghervorming die minster Wiebes aan het voorbereiden is.