Minister De Jonge van Binnenlandse Zaken erkent in zijn evaluatie van de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen de grote druk op de uitvoerbaarheid van verkiezingen. ‘De procedure voor het tellen van de stemmen en de vaststelling van de uitslag vraagt nog steeds veel van de betrokken organisaties’. De toegankelijkheid van de stemlokalen is iets verbeterd.
Dankzij de grote inzet van gemeenten, de Kiesraad en de vele vrijwilligers is het gelukt om de vervroegde Tweede Kamerverkiezingen in korte tijd te organiseren. Dat schrijft demissionair minister De Jonge in zijn Kamerbrief over de evaluatie van de verkiezingen op 22 november 2023.
Uitvoeringslast
In het algemeen is het tellen van de stemmen volgens de minister goed verlopen. ‘Met de invoering van een nieuwe procedure voor het vaststellen van de uitslag zijn extra noodzakelijke controlestappen ingevoerd en is het mogelijk telfouten eerder in het proces te herstellen’. In hun evaluaties vragen de Kiesraad en de NVVB aandacht voor de werklast door die procedure. Zij wijzen erop dat er diverse stappen moeten worden uitgevoerd binnen krappe wettelijke termijnen.
Ook vraagt de Kiesraad aandacht voor de beheersbaarheid en uitvoeringslast van de procedure voor het doen van meldingen door kiezers, vooral voor de gemeentelijke stembureaus. De Kiesraad merkt op dat de impact van de Wet nieuwe procedure vaststelling verkiezingsuitslagen op de uitvoerbaarheid groter is dan van te voren gedacht en stelt verschillende maatregelen voor in het evaluatieadvies.
Maatregelen
In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezing zijn al enkele maatregelen genomen om de druk op de gemeenten te verlagen, geeft De Jonge aan, zoals het verduidelijken van instructies. Na de Europees Parlementsverkiezing van juni 2024 wordt de procedure voor de uitslagvaststelling uitgebreid geëvalueerd.
‘Uit de evaluatie komt een aantal verbeterpunten naar voren in de procedure voor het vaststellen van de uitslag en de uitvoerbaarheid door gemeenten. Daar gaan we samen met de betrokken organisaties en de gemeenten mee aan de slag.’ Daarbij worden ook de ervaringen van gemeenteambtenaren meegenomen.
Toegankelijkheid
Ook is onderzoek gedaan naar de toegankelijkheid van stemlokalen. Hieruit blijkt dat het percentage stemlokalen dat bij de Tweede Kamerverkiezing niet volledig aan de toegankelijkheidseisen voldeed, 10 procent lager was dan bij de verkiezingen maart 2023. En gemeenten openden 5,5 procent meer stemlokalen. Toch voldeed nog 69 procent van de onderzochte stemlokalen niet aan alle toegankelijkheidscriteria.
In aanloop naar de Europees Parlementsverkiezing organiseert het ministerie daarom samen met belangenorganisaties een digitale training en workshops over toegankelijkheid. Ook moet het wetsvoorstel om hulp in het stemhokje mogelijk te maken voor iedereen die daarom vraagt, de toegankelijkheid van verkiezingen verder verbeteren.
Kleiner stembiljet
De VNG, NVVB en Kiesraad vroegen in hun evaluaties nogmaals aandacht voor de snelle invoering van een nieuw, handzamer stembiljet dat ook elektronisch telbaar is. Bij de Europees Parlementsverkiezing van juni wordt voor het eerst in geëxperimenteerd met een kleiner formaat stembiljet in 5 gemeenten. Als dit goed gaat wil De Jonge de Kieswet wijzigen om het nieuwe stembiljet zo snel mogelijk landelijk in te voeren. Dit is een van de maatregelen uit de verkiezingsagenda 2030 van het ministerie van BZK, de Kiesraad, VNG en NVVB.
De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden ziet echter ook ‘ongewenste gevolgen van een kleiner stembiljet’.
Geef een reactie