Kinderen kunnen vanaf 1 januari 2024 de achternaam van beide ouders krijgen. Dat is mogelijk als het eerste kind wordt geboren op of na die datum. De combinatienaam geldt vervolgens voor al hun volgende kinderen. Door een overgangsregeling kunnen ouders ook voor eerder geboren kinderen een dubbele achternaam aanvragen. Burgerzakenapplicaties moeten worden aangepast en ook veranderen gemeentelijke werkprocessen.
Het wetsvoorstel introductie gecombineerde geslachtsnaam van minister Weerwind voor Rechtsbescherming is vorige week aangenomen door de Eerste Kamer. Sinds de invoering van de Burgerlijke Stand in Nederland in 1811 krijgen kinderen automatisch de naam van de vader. Vanaf 1998 is het mogelijk om te kiezen voor de naam van de moeder. Door de nieuwe wet kunnen ouders ook een dubbele achternaam geven aan hun kinderen.
Overgangsregeling
De wijziging treedt in werking op 1 januari 2024. Is het eerste kind na 1 januari 2016 geboren dan kunnen ouders alsnog een dubbele achternaam kiezen. Vanaf de inwerkingtreding van de wet hebben zij door de overgangsregeling één jaar de tijd om alsnog de dubbele achternaam te kiezen.
Die overgangsregeling met terugwerkende kracht kwam er niet zonder slag of stoot. Groot bezwaar van het kabinet en gemeenten was dat de uitvoeringskosten te hoog op zouden lopen. Na veel kritiek en discussie werd besloten dat eerste kinderen geboren op of na 29 januari 2019 een dubbele geslachtsnaam zouden kunnen krijgen.
Uiteindelijk is na aandringen van meerdere partijen in de Tweede Kamer en brieven van teleurgestelde ouders aan het ministerie gekozen voor kinderen geboren na 1 januari 2016. Het bezwaar van de uitvoeringskosten wordt opgelost door van ouders een beperkte eigen bijdrage te vragen. Hoeveel precies is nog niet bekend.
Aanpassingen
Bij de burgerlijke stand van gemeenten zullen de bestaande systemen aangepast moeten worden. Uit de impactanalyse van de VNG blijkt dat onder meer voor burgerzakenapplicaties. De VNG berekende dat dit voor alle gemeenten samen eenmalig ongeveer 300.000 euro kost.
Ook veranderen verschillende gemeentelijke werkprocessen. Dat gaat om het opstellen van de akte van naamskeuze en van erkenning, van de geboorteakte en toepassing van het internationaal privaatrecht. Daarnaast moeten medewerkers worden getraind en de communicatie naar ouders worden aangepast.
Sommige gemeenten communiceren de mogelijkheid nu al op hun website zoals Heemskerk en Utrecht. ‘Vanaf 1 januari 2024 kunt ook voor een dubbele achternaam kiezen voor uw kind. Het kiezen van de dubbele achternaam gaat waarschijnlijk geld kosten. Wij weten nog niet hoeveel,’ communiceert de gemeente.
Extra kosten
De extra kosten zijn sterk afhankelijk van het percentage ouders dat kiest voor een dubbele achternaam. Uit de publiekspeiling kwam naar voren dat zo’n 21 procent van de ouders hiervoor mogelijk kiest. De extra uitvoeringskosten worden door de VNG uitgaande van dat percentage begroot op een bedrag tussen de 100.000 en 200.000 euro per jaar. De verwachting van het kabinet is dat dit percentage in de praktijk lager uit zal vallen, namelijk hooguit 10 procent.
Als de achternaam van een kind na de geboorte wordt veranderd moet hiervan ook een latere vermelding worden toegevoegd aan de geboorteakte. Dit is een reeds bestaand proces en moet ook worden uitgevoerd bij iedere wijziging van de achternaam. Het betekent ook dat paspoorten en identiteitskaarten niet meer geldig zijn. Deze moeten opnieuw worden opgevraagd en uitgegeven. De kosten hiervoor zijn voor de ouders, via de reguliere leges.
Keuzes
Inwoners hebben meerdere opties bij het geven van een achternaam aan hun nageslacht. De dubbele naam kan uit maximaal twee namen bestaan en wordt zonder koppelteken geschreven. Zo heb je bijvoorbeeld: Jansen, De Boer, Jansen De Boer en De Boer Jansen. Kinderen die een dubbele naam krijgen, geven vervolgens een van de namen door aan hun kinderen.
Van mensen die nu al een dubbele of meervoudige achternaam hebben, wordt deze als een enkelvoudige geslachtsnaam gezien. Bijvoorbeeld vader Jansen de Boer en moeder De Vries wordt De Vries Jansen de Boer. Geadopteerde kinderen kunnen een combinatie maken van hun geslachtsnaam bij geboorte en de naam van een van de adoptieouders. Wel geldt ook hier een maximum van twee namen in totaal.
Voor welk probleem is dit een oplossing?