Klaar voor de gemeenteraadsverkiezingen?

Foto: Ministerie van BZK/Martijn Beekman

Over minder dan een maand vinden de raadsverkiezingen plaats. Gemeenten zitten volop in de voorbereidingen om alles in de stembureaus volgens de laatste richtlijnen te laten verlopen. Hoe zit het met de aangepaste coronamaatregelen en toegankelijk stemmen?

De voorbereidingen voor de gemeenteraadsverkiezingen verlopen goed, maar sommige gemeenten zoeken nog stembureauleden. Dat schrijft minister van Binnenlandse Zaken Bruins Slot in een brief aan de Tweede Kamer. Tien gemeenten noemt ze in het bijzonder; rijksambtenaren wordt via intranet gevraagd bij te springen als stembureaulid. ‘Verder roep ik gemeenten met een tekort aan potentiële (reserve)stembureauleden op om waar mogelijk gebruik te maken van gemeenten in de regio in de uitwisseling van (reserve)leden en (reserve)tellers.’

Veilig

Het vervroegd stemmen, in het stemlokaal op maandag 14 en dinsdag 15 maart, is volgens Bruins Slot een goede manier om kiezers te spreiden, en de mogelijkheid te bieden op een rustig moment te stemmen. ‘Op die manier is gewaarborgd dat de gemeenteraadsverkiezingen op een veilige manier worden georganiseerd: veilig voor kiezers om hun stem uit te brengen en veilig voor stembureauleden om hun werk te doen.’

Op een webpagina van het ministerie van Binnenlandse Zaken is steeds de laatste, actuele informatie voor het organiseren van de verkiezingen te vinden. Ook de verkiezingentoolkit wordt continu bijgewerkt.

Coronamaatregelen

Bij deze verkiezingen spelen coronamaatregelen net als vorig jaar een rol, maar de versoepelingen per eind februari hebben veel invloed. Daarom is veel informatie deze week nog aangepast, zoals de checklist voor het inrichten van het stemlokaal. En is er een inlegvel Hygiëne- en gezondheidsmaatregelen met een aanvullende instructie voor in het stemlokaal.

Niet meer verplicht

Zo is het dragen van een mondkapje in het stemlokaal niet verplicht. Anderhalve meter afstand houden is ook niet meer nodig. En anders dan bij de Kamerverkiezingen hoeven mensen niet verplicht bij de ingang van het stemlokaal hun handen te desinfecteren. Wel is het de bedoeling dat gemeenten bij de ingang van het stemlokaal desinfectiemiddel paraat hebben, zodat kiezers die dat willen daar gebruik van kunnen maken.

Het plaatsen van kuchschermen is nog wel steeds verplicht in het stemlokaal.

Gezondheidscheck

Voor kiezers die hulp bij het stemmen nodig hebben, geldt geen verplichte gezondheidscheck meer. Stembureauleden die dat willen, kunnen desgewenst een mondkapje dragen bij het assisteren. Stembureauleden en tellers moeten nog wel actief deze gezondheidscheck doen voordat ze aan de slag gaan. Een zelftest is niet verplicht. Gemeenten kunnen voor hun stembureauleden en tellers kosteloos zelftesten bestellen bij het ministerie.

Minister Bruins Slot stuurde deze week ook een brief aan de burgemeesters over de geldende coronamaatregelen rond de gemeenteraadsverkiezingen. Verder is de communicatie-update 3 gemeenteraadsverkiezingen 2022 handig om door te nemen voor betrokkenen bij de verkiezingen.

Gebruik ‘stemmal’

De minister ging gisteren met burgemeester Jan van Zanen op bezoek in een loods waar het materiaal voor de verkiezing in Den Haag is opgeslagen. Tijdens de rondleiding vertelden medewerkers van de gemeente over wat erbij komt kijken om te zorgen dat iedereen weer kan stemmen. Daarnaast zet Den Haag zich, net als veel andere gemeenten, in voor stembureaus die extra toegankelijk zijn. De ‘stemmal’ maakt het bijvoorbeeld mogelijk dat mensen met een visuele beperking ook zelfstandig kunnen stemmen.

Toegankelijkheid

De toegankelijkheid van de verkiezingen is volgende maand weer een belangrijk aandachtspunt. Iedereen moet kunnen stemmen op het stembureau, ook bijvoorbeeld mensen met een (visuele) beperking. Om de toegankelijkheid van de gemeenteraadsverkiezingen 2022 te verbeteren is het actieplan Toegankelijk Stemmen opgesteld.

Onderdeel daarvan is de Handreiking toegankelijk stemmen. Een brochure met tips en voorbeelden voor het inrichten van een stemlokaal voor een specifieke doelgroep. Zoals mensen die slechtziend zijn of moeite hebben met lezen. De brochure is uitgegeven door de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVvB). Ook is er een overzicht voor kiezers met een beperking: wat is er voor u geregeld in het stemlokaal?

Visuele beperking

In Utrecht, Apeldoorn en Leeuwarden werd met een proefopstelling en ervaringsdeskundigen met een visuele beperking de stembusgang gesimuleerd. Met de lessen daaruit publiceerde Kennis Over Zien een Toolbox met multimediale informatie voor kiezers, gemeenten en stembureauleden. Na de verkiezingen komen er proefopstellingen in Vught en Zeist. Uiteindelijk wil het kennisplatform met de deelnemende gemeenten alle ervaringen en opgedane kennis bundelen en daarover verder in gesprek met het ministerie.

Prokkelduo

Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen vorig jaar doken ‘inclusieve stembureaus’ op. Zo was er in Assen een bijzonder vrijwilligersduo actief, van wie één met een licht verstandelijke beperking: een groot succes. ‘Het is betrekkelijk eenvoudig en leverde zoveel positieve reacties op.’ Stichting Prokkel zorgt er met de zogenoemde ‘prokkelduo’s’ samen met zorgaanbieders en gemeenten voor dat ook mensen met een licht verstandelijke beperking betrokken worden bij dit democratische proces.

Na een succesvolle pilot met zeven gemeenten tijdens de landelijke verkiezingen in 2021, zijn er dit jaar meer dan 125 gemeenten met één of meer inclusieve stembureaus. De ruim 125 deelnemende gemeenten zijn inmiddels al voorzien van een koppel. Er zijn ook gemeenten die er dit jaar voor kiezen om een duo mee te laten kijken, zodat ze volgend jaar mee kunnen doen. Een soort opstapmodel dus. De meeste vrijwilligers hebben inmiddels de toelatingstoets achter de rug en zijn klaar voor 14, 15 of 16 maart.

Stemhulp Steffie

Gemeenten kunnen ook stemhulp Steffie inzetten voor mensen die verstandelijk beperkt zijn of moeite hebben met lezen. Kavita Parbhudayal, coördinerend wethouder Toegankelijkheid in Den Haag, stelde de digitale stemhulp vorige week officieel in gebruik. ‘Stemhulp Steffie helpt stemgerechtigden om zich op een laagdrempelige manier voor te bereiden op de verkiezingen. Tegelijkertijd leren stadsbestuurders zoals ik er ook van. Wij zijn elke dag met beleidstaal bezig. Steffie drukt ons op het hart dat wat wij dagelijks opschrijven best simpeler en toegankelijker kan.’