Er wordt, vooral online, steeds vaker doelbewust misleidende informatie gedeeld met het doel om bijvoorbeeld het publieke debat of democratische processen te verstoren. Hoe herken je als ambtenaar of bestuurder desinformatie? En hoe kun je er het beste mee omgaan? Het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) ontwikkelde een uitgebreide handreiking over desinformatie. Die geeft juridische en praktische tips hoe hierbij te handelen, bijvoorbeeld in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen.
De toenemende digitalisering geeft desinformatie een steeds grotere invloed op het publieke debat in Nederland, zo schrijft BZK. ‘Het kan meningen versterken of verdrukken en zorgt voor het uitvergroten van verschillen binnen de samenleving. Hiermee kan het de democratie ondermijnen en het verloop van vrije en open verkiezingen verstoren.’
Definitie van desinformatie
De handreiking omgaan met desinformatie voor (mede)overheden omschrijft desinformatie als ‘het doelbewust, veelal heimelijk, verspreiden van misleidende informatie, met het doel om het publieke debat, democratische processen, de open economie of nationale veiligheid te schaden of te verstoren.’ De schaal van desinformatie kan sterk uiteenlopen: van grootschalige (inter)nationale campagnes tot lokale casussen. De informatie wordt onder meer verspreid via social media als Twitter, websites en personen, vaak zogeheten ‘influencers’.
Hoe herken je desinformatie?
Twijfel je of een (online) bericht desinformatie is? Deze tips helpen je om een bericht zelf te onderzoeken.
- Check de auteur, bron en het webadres (URL): ga na hoe betrouwbaar een bron is. Let vooral op kleine spellingsfouten in de URL of nagemaakte logo’s.
- Controleer het bewijs: controleer de bronnen en het bewijs van de auteur.
- Wees kritisch op afbeeldingen en video’s: kunnen deze gemanipuleerd zijn?
- Kijk naar andere reportages: wordt het bericht ook elders gerapporteerd?
En zo geeft de handreiking meer handvatten en tips over hoe om te gaan en te reageren op desinformatie. De website isdatechtzo.nl laat zien hoe nepnieuws werkt en hoe je het kan herkennen.
Gemeenteraadsverkiezingen
Ook gemeenten hebben volgens het ministerie steeds vaker te maken met desinformatie en dit kan tijdens de verkiezingen veel impact hebben. Bijvoorbeeld omdat burgers onjuiste informatie over het verkiezingsproces krijgen of dat hun stemgedrag wordt beïnvloed door misleidende informatie over partijen en kandidaten. ‘Het is daarom van belang dat ook richting de gemeenteraadsverkiezingen in maart hier aandacht voor is,’ aldus BZK.
Publieke debat
Minister Bruins Slot: ‘Gemeenten en andere overheidsorganisaties spelen een belangrijke rol in het publieke debat en ook in het beschermen daarvan. Deze handreiking draagt bij aan het vergroten van kennis over desinformatie. Daarnaast biedt het gemeenten en andere overheidsorganisaties handvatten hoe om te gaan met desinformatie, wanneer ze hiermee te maken krijgen, bijvoorbeeld in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen’.
Desinformatie of onwelgevallige informatie?