Top 6: Adviezen aan grondbedrijven

De vroegere melkkoe leidt momenteel vaak tot grote verliezen. Hoe kunnen gemeenten op de korte en lange termijn weer verdienen aan hun grond?

Eerste het doemscenario: Apeldoorn. In deze gemeente wordt een miljoenenverlies verwacht bij het grondbedrijf. Apeldoorn lijkt het zwaarst getroffen; tegelijkertijd staat deze gemeente niet alleen als het gaat om grote verliezen op de grond. Maar goed, “de verschillen in het financiële risico van gemeenten kunnen aanzienlijk zijn”, staat in de publicatie Gemeentelijke grondbedrijven in een ander realiteit.  

“Niet iedere gemeente heeft last van grote financiële tegenvallers in de grondexploitaties en veel gemeenten hebben daar ook financiële buffers tegenover staan. Ook wordt er nog steeds circa 3,5 miljard euro aan toekomstige winsten verwacht uit grondexploitaties.”

Toch zijn er dus veel gemeenten te vinden bij wie het water wel zo’n beetje tot de lippen staat. Verder biedt de publicatie ook handvatten voor gemeenten die niet zozeer in de problemen zitten, maar wel prettiger resultaten willen boeken met hun grondbeleid.

1) Heb kennis van de markt:

Het begint met een strategisch verkenning van de samenwerking die nodig is tussen de publieke en private sector. Net zo belangrijk is het in kaart brengen van de wensen van de gebruikers, die van te bouwen huizen bijvoorbeeld.

2) Breng ruimtelijke en economische ontwikkelingen bij elkaar:

Het tweede advies van de praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling aan de TU Delft is scherp voor ogen te hebben welke sectoren economisch sterk zijn in de regio. Overaanbod moet worden voorkomen. Het zou ook goed zijn de voorkeuren van consumenten mee te nemen in de locatiekeuze voor projecten.

3) Stuur op lopende grondexploitaties:

Overzie het grotere perspectief. Maak helder wat een beheersmaatregel voor de gemeente als geheel betekent. Daarnaast is meer professionalisering van het risicomanagement en de cashflow nodig. Het gaat dan op prioritering, fasering en de beheersing van plankosten.

4) Ga creatiever om met de huidige mogelijkheden:

Binnen huidige bestemmingsplannen is het al mogelijk om meer flexibiliteit in te bouwen, stelt de publicatie. Het gaat om de volgende mogelijkheden:

• De voorlopige bestemming.
• Globaal bestemmen met uitwerkingsverplichting.
• Globaal bestemmen met eindbestemmingen.
• De bevoegdheid om een bestemming te wijzigen.
• de mogelijkheid om bij een omgevingsvergunning af te wijken van de bestemming .
• Het stellen van nadere eisen.
• Gebruik maken van de Crisis- en herstelwet.

5) Kies creatieve voor contracten:

Het is de bedoeling de inhoud, het proces en het juridische kader met elkaar te verbinden. Het is ook goed op voorhand de verwachtingen van verschillende partijen op elkaar af te stemmen. Het gaat in de beginfase om de volgende afspraken:

• De vennootschapsrechtelijke structuur.
• Gedragsregels over hoe de partijen met elkaar omgaan.
• De planhorizon, fasering en looptijd.
• De kosten en risico’s in zowel de grond- als vastgoedexploitatie.
• De risicoverdeling en –beheersing.
• De voorwaarden voor ontwikkeling en realisatie met ‘go/no go’-momenten per projectfase.

6) Werk met duurzame ontwikkeling:

Dit gaat verder dan het budget. Het gaat om de samenhang tussen ecologische, economische en sociale opgaven.

In de publicatie zijn deze adviezen verder uitgewerkt, ook met praktische voorbeelden. “Het gaat niet over afboeken en verlagen van uitgifteprijzen, hoe relevant ook”, benadrukken de schrijvers. “Centraal staat het herstel tussen planvorming en – uitvoering met de ruimtelijk economische ontwikkeling en de wensen van eindgebruikers.”