Over het stoppen van (grote) projecten kan beter worden nagedacht, waarbij de zogenoemde Continuïteitswet moet helpen. “Het begint al bij het voortraject.”
Bij wisselingen van de wacht kan tijd en geld verloren gaan. Proceskenner Karsten Schipperheijn zag het meer dan eens gebeuren. Zowel het Rijk, een provincie en gemeenten waren na veel overleg akkoord gegaan met de start van een groot project. Die trein ging rijden. Er kwam een verkiezing tussen en het nieuwe bestuur van een van die overheden zag het toch niet zitten.
“Zelf heb ik dit bijvoorbeeld meegemaakt bij de Rijksweg A13/A16 bij Rotterdam”, zegt Schipperheijn. “Zoals wel vaker ging het om een klein onderdeel van het project. Eigenlijk was iedereen het eens over de weg, maar toen kregen we een ander kabinet.”
Het Rijk trekt de stekker uit (delen van) het project. Wat dan? “Dan wordt er gekeken wat wel en niet kan. Daar is vervolgens een nieuwe prioritering voor nodig. Vaak ook moet je dan op zoek naar andere subsidiestromen. Dat kost veel tijd en geld. Verder is het dan heel vervelend al die mensen die betrokken zijn te vertellen dat het niet of pas jaren later door gaat. Als overheidsmedewerker word je dan niet meer serieus genomen. Burgerparticipatie? Laat maar zitten dan.”
Continuïteitswet
Los je dit op met een wet, is de vraag. Uiteraard gaat het om een gedragsverandering, vindt ook de procesmanager. Eigenlijk hoopt Schipperheijn dat het moeten stemmen met een 2/3 meerderheid bij twijfels over de keuzen van bestuurlijke voorgangers al in het voortraject zorgt voor steviger besluitvorming. “De keuze voor een groot project moet een stootje kunnen hebben.”
Ergens vijf jaar lang mee bezig zijn, dan een kwart slag draaien en er weer een jaar of vijf mee bezig zijn. Dat moet te voorkomen zijn, was het idee bij de Continuïteitswet. In theorie heb je elke vier jaar voor drie overheden een verkiezing. Genoeg momenten voor een gewijzigde machtsconstellatie om spaken tussen wielen te steken. Let wel, benadrukt Schipperheijn: die mogelijkheid moet blijven bestaan.
Omgevingswet
Als de stekker uit een project is, kan een claim volgen. “Dat bedrag is deel van een politiek spel.” Het is nog lastig uit te rekenen wat het stoppen van trein kost. Tegenstanders zullen ook zeker flink naar boven afronden. Maar dat het om forse bedragen gaat, is helder. De meerderheidsstemming moet helpen. “Het gaat om grote ingrepen”, zegt Schipperheijn. “Op deze manier moet je zelfs een deel van de oppositie van de gemeenteraad overtuigen.”
Iets voor de nieuwe Omgevingswet? “Zou kunnen, maar dat zal nog wel even duren.”
