Koppeling ict-bestanden vergroot pakkans fraudeurs

Door meerdere bestanden te koppelen is het gerichter zoeken naar uitkeringsfraude en risicogevallen.

Het kenniscentrum handhaving RCF zet zich al geruime tijd in om het Informatiegestuurd Handhaven (IGH) als werkwijze te stimuleren bij gemeenten. Een instrument daarvoor bestond nog niet.

Sinds 2008 werkt het kenniscentrum al samen met IT-dienstverlener Info Support, toen het RCF Haaglanden en Hollands-Midden het Project Herijking opzette. Bij zes gemeenten wilde het kenniscentrum van RCF risicoprofielen ontwikkelen waarmee gemeentelijke sociale diensten beter risicogestuurd konden handhaven. Het verkrijgen van de bestanden bleek geen makkelijke opgave. Na een half jaar was nog maar 60 procent ontvangen. De bedoeling was om de bestanden herhaaldelijk en met de meest actuele inhoud te gebruiken. Met dit tempo was dat onwerkbaar.

Handhaven
Adviseur Hans Berkhout van RCF en productmanager Mark Breed van Info Support konden het Informatiegestuurd Handhaven niet loslaten. “Daarom staken we de koppen bij elkaar om dit verder uit te ontwikkelen,” legt Berkhout uit. Het resultaat is een echt IGH-instrument: SmartBox. ‘Wij leverden daarbij de handhavingsexpertise en Info Support de technische knowhow. Gemeenten kunnen met dit instrument, die haar pilotfase bij drie gemeenten net heeft afgerond, aan de slag.

Het instrument koppelt een groot aantal databases aan elkaar. Dit betreft een aantal gemeentelijke en landelijke bronnen. De laatste zijn via de gemeenten afkomstig van het Inlichtingenbureau (IB). De manier waarop de informatie wordt gekregen en verwerkt, is conform de vereisten van de Wet bescherming persoonsgegevens opgezet, zodat er geen schending van privacy plaatsvindt.

Datakoppelingen
Uit de datakoppelingen ontstaat een duidelijk risicodossier. De informatie in het systeem wordt regelmatig ververst. Met één druk op de knop heb je meteen zicht op de actuele risico’s in je uitkeringenbestand. Van fraude in inkomen, vermogen en woonvormen, tot mensen die niet meewerken aan hun re-integratie. Breed: “Door het slimmer indelen van je bestanden kun je mensen die geen fraude plegen met rust laten en je in je onderzoek meteen focussen op degene die wel overlast veroorzaakt.”

Berkhout noemt als voorbeeld iemand die in de bijstand zit, maar wel ozb blijkt te betalen voor een bedrijfspand. “Dat zijn zaken die niet met elkaar rijmen. Dat wijst dus op een frauderisico in de bijstandsuitkering.” Het instrument is op maat toepasbaar. “Elke gemeente kampt weer met andere soorten problemen,” zegt Breed. “Je hebt een typisch stedelijke problematiek, maar ook risico’s van het landelijk gebied. Wij bieden de handhavingsmedewerker het risicodossier. Op basis van het daaruit zichtbare risicobeeld kan de medewerker gericht onderzoek verrichten. Het is aan de gemeente op welke wijze ze de risico’s onderzoekt. De bedoeling is dat gemeenten de ‘pakkansbeleving’ van personen die fraude plegen, maximaal beïnvloeden.”

Preventief en repressief
Uit de pilots kwamen wat aandachtspunten naar voren. Zo zal de communicatie met mensen in de uitkering over het gebruik van SmartBox meer moeten worden benut, omdat het al moet vanwege de Wet Bescherming Persoonsgegevens, maar ook omdat het bijdraagt aan preventie. Berkhout: “Door de communicatie rond het instrument zelf en de resultaten die je ermee boekt, vergroot je ook de pakkansbeleving. Je werkt dus zowel preventief als repressief.”