Regie is: inzicht krijgen in zorgkosten

In Zwijndrecht en Hendrik Ido Ambacht weten ze tot op straatniveau waar welke zorg naar toe gaat.

Hoe kan je beleid maken als je niet beschikt over alle gegevens? Het is één van de grote vragen bij de decentralisaties. Meer dan globale cijfers krijgen gemeenten niet en financiële sturing is daardoor zo goed als onmogelijk.

“Terwijl dat nou juist zo belangrijk is om het besef te kweken waar we mee bezig zijn”, zegt Myra Zeldenrust projectmanager bij de gemeente Zwijndrecht. Samen met de buurgemeente Hendrik Ido Ambacht is een pilot nulmeting gestart. Dit om niet meer afhankelijk te zijn van cijfers die toch niet komen.

De verhalen zingen overal rond. De helft van al het jeugdzorgggeld gaat naar zo’n 3% van de gezinnen. Een leger aan hulpverleners en instanties komt bij zo’n gezin over de vloer, weet dat nauwelijks van elkaar en al helemaal niet die hulp bij elkaar nou eigenlijk kost. In Zwijndrecht en Ambacht was dat niet anders, maar besloot men om dat zelf aan te pakken, als pilot voor de grotere regio Zuid Holland Zuid.

“Wat we bereiken is dat voor iedereen duidelijk wordt hoeveel het kost, dat kweekt op zich al een soort van urgentie. Want iedereen schrikt als duidelijk wordt dat er aan een gezin meer dan 500.000 euro wordt uitgegeven. Hulpverleners, maar ook het gezin zelf.” Inzicht bij alle partijen is het eerste winstpunt.  “Dit is een eerste impuls om het echt aan te pakken.”

“Voor zo’n bedrag is bij iedereen toch de eerste reactie ‘dan had je me net zo goed een jaar naar een tropisch eiland kunnen sturen'”, zo schets projectleider Peter Cuijvers het probleem. “Het besef van die bedragen zorgt dat iedereen bereid is om tafel te gaan zitten om iets te veranderen.” Zeldenrust beaamt dat, maar nuanceert ook: “We kunnen echt niet alle problemen binnen die gezinnen weg nemen, dat is niet realistisch. Het gaat ook vaak om hele complexe en vaak pijnlijke problemen.” Wat de gemeenten wel willen is het effectiever organiseren zodat hulp in zo’n gezin ook echt naar de problemen gaat waar het om draait. Om zo uiteindelijk ook de kosten te drukken.

Logisch verhaal dat uitmondde in een tool die ook visueel zeer aantrekkelijk is. Tot op straatniveau kan de gemeente zien waar hoeveel hulp heen gaat en uit wat voor soort hulp dat bedrag is opgebouwd. “En als je dat weet dan kan je daarop sturen en straks over een jaar of twee bij een volgende meting ook zeggen of het beleid en de interventie ook echt zin hebben gehad. De voortekenen zijn goed.

Privacy

Maar zo overzichtelijk als het er uit ziet, zo moeilijk is de organisatie achter het model. “Hoe we dat precies gedaan hebben is het geheim van de smid”, aldus Cuijvers die het model bedacht. “Waar je eigenlijk naar op zoek bent is hoeveel zorgeuro’s er per Burger Service Nummer besteed worden.” Maar het probleem is dat een gemeente dat helemaal niet mag weten terwijl een hulpverlener die bij het huis aan klopt dat uiteindelijk wel moet weten.

Jelmer van de Boogaart ambtenaar van Hendrik Ido Ambacht “Het hele issue rond de privacy riep in het begin wel de meeste weerstand op, dat ligt terecht gevoelig en dat moesten we op orde hebben.” Met de technische oplossing die tot op straatniveau alle gegevens volledig anonimiseert kwam dat vertrouwen zowel bij de politiek, de gezinnen als de zorgaanbieders. “Dat zowel de gezinnen als de zorgaanbieders meewerken is essentieel voor het slagen van deze pilot.”

Zorgaanbieders zouden hun hakken in het zand kunnen zetten door zich te verschuilen achter de privacydiscussie. Het is immers bij hun dat de overheid de 15% bezuiniging gaat ophalen. “Maar dat speelt in onze regio helemaal niet, die samenwerking loopt juist heel goed”, benadrukt Zeldenrust. “Bovendien is het ook in hun belang om de zorg zo goed mogelijk te organiseren.”

Bij gezinnen speelt dat die niet willen dat de overheid achter de voorkeur meekijkt. “Om hun medewerking te krijgen is de rol van de professional essentieel, die moet het vertrouwen krijgen”, weet Van de Boogaard. En ook dat vertrouwen kreeg het project.

Na de succesvolle nulmetingen in deze pilot kon de gemeente  zeer snel en effectief te starten met 1Gezin1Plan1Budget . En de resultaten bij de eerste gezinnen laten meteen zien dat effectievere hulp niet alleen het gezin helpt, maar ook de kosten bewijsbaar drukt.

Vraaggestuurd

Naast de grootverbruikers legt de pilot dus ook bloot in welke wijken en straten de zorguitgaven nou eigenlijk zitten. Het projectteam vroeg met een duidelijke en korte vraag  bij de zorgaanbieders naar de feitelijk geleverde diensten. Cluijvers “Dat de uitvraag zo simpel was, nam ook bij de aanbieders veel weerstand weg. Die schrikken als de overheid met uitvragen komt aanzetten, meestal betekent dat een heleboel extra werk. Nu niet.”

Het is het begin de van de ontwikkeling naar een vraaggestuurd stelsel, waarbij de feitelijk  aan de inwoners geleverde diensten het uitgangspunt voor registratie en meting vormt.  Zeldenrust: ” Het unieke van de methodiek van de Nulmeting (als basis voor een integrale Gemeentelijke Kosten Baten Analyse, de beoogde GKBA-Monitor) is dat het gaat om een zo privacygevoelig stelsel van diensten dat de gemeente maar zeer beperkt over inhoudelijke gegevens kan beschikken en dat zelfs financiële gegevens zoals bijvoorbeeld GGZ-kosten  vaak vertrouwelijk moeten blijven. Daarom zijn in dit systeem ook ‘niveaus van rapportage’ opgenomen, waardoor de gemeente alleen kan beschikken over cumulatieve cijfers, maar geautoriseerde hulpverleners wel financiële en inhoudelijke gegevens kunnen combineren.”

De macrokaart is ook voor de gemeente beschikbaar geeft een overzicht van alle kosten op het niveau van CBS-buurten, per zorgsoort of geldstroom.De mesokaart (ook voor gemeenten) geeft een overzicht van de totale bedragen voor een buurt, straat of deel daarvan (postcode6). Deze gegevens zijn belangrijk omdat ze nu voor het eerst ontschot gebiedsgericht ingezet kunnen worden.De microkaart geeft zeer specifiek aan wat de cumulatie in het sociale domein is op een enkel huishouden. Dit is eigenlijk het kloppende hart van het hele systeem.  Deze wordt alleen benut mag als onderdeel van het ‘Dashboard’, waarin autorisatiemodules zijn opgenomen voor de hulpverleners die werken met de gezinnen zelf. Dit Dashboard wordt ook benut als interactie-instrument met de (leden van) de gezinnen zelf, die inzage krijgen in hun eigen gegevens en feedback kunnen geven over de geleverde zorg en steun. De gemeente ziet deze niet.

Kopieerbaar

Een succesvolle pilot die op een innovatieve manier een vraag oplost die andere, op het eerste oog meer voor de hand liggende overheden, niet voor individuele gemeenten kan oplossen. En één die, zo zou je denken, in ieder geval in de eigen regio navolging zal krijgen. Maar dat moet nog blijken. In de regio zitten 15 andere gemeenten die daar allemaal iets over gaan vinden. Gevraagd naar een vervolg, valt al snel de term bestuurlijke route.  “Ik zal ze het niet afraden”, zegt wethouder Michiel van der Vlies van Hendrik Ido Ambacht. Hij steunt ook de uitspraak van zijn collega in Zwijndrecht Jolanda de Witter. “De twee pilotgemeenten zullen dit doorzetten.”
Een nominatie voor een innovatie award kan niet anders dan een overtuigende steun in de rug zijn.

Tagged With: decentralisatie, Hendrik Ido Ambacht, innovatie, Zwijndrecht Filed Under: Bestuur, Decentralisatie