VNG: ‘financiële randvoorwaarden ontbreken’

De VNG stelt in een uitgebreide reactie op het regeerakkoord dat de financiële armslag van de gemeenten sterk beperkt door onevenredige oude én nieuwe bezuinigingsmaatregelen die bovenop de bekende “trap op, trap af” systematiek komen.

De VNG reageerde via een bijzondere ledenbrief op de planen van Rutte II. De financiële positie kwaam daarin prominent naar voren.

De reactie van de VNG ten aanzien van de gevolgen voor de gemeentefinanciën:

Verplicht schatkistbankieren
In het regeerakkoord is het verplicht schatkistbankieren zonder leenfaciliteit voor gemeenten opgenomen. Voor de invoeringsdatum wordt gekoerst op medio 2013. De regering heeft twee redenen voor deze maatregel:

1. Verminderen van de risico’s van uitzettingen van overtollige middelen door decentrale overheden
2. EMU-schuld van Nederland te verlagen.

De VNG is tegen verplicht schatkistbankieren:

• Er is een goed en veilig alternatief voor het uitzetten van overtollige middelen: gemeenten kunnen hun geld risicoloos uitlenen aan andere decentrale overheden.
• Gemeenten krijgen bij het Rijk een lager rendement op hun uitzettingen dan op de markt. Voor tegoeden die bij het Rijk uitstaan, krijgen gemeenten een rentevergoeding gelijk aan de inleenrente van de staat bij uitgifte van kortlopend schuldpapier en staatsobligaties. Deze is zeer laag en soms zelfs negatief.
• Schatkistbankieren leidt tot meer administratieve lasten: er komen twee bankrekeningen per bankrelatie bij, overschotten worden aan het eind van de dag afgeroomd en de volgende dag weer teruggestort etc.
• De verlaging van de EMU-schuld is slechts cosmetisch, feitelijk blijft de EMU-schuld hetzelfde.
• Gegeven de strenge regels in de wet Fido en onderliggende besluiten voor uitzettingen is de vermindering van het risico marginaal. 

Afschaffen Btw-compensatiefonds
Afschaffen van het Btw-compensatiefonds (BCF) gaat gemeenten veel geld kosten:

• Het kabinet wil per 2015 het BCF afschaffen. De uitgaven uit het BCF worden met een korting van € 550 miljoen teruggestort in het Gemeentefonds en het Provinciefonds. Omdat met ingang van 2014 beroep op het BCF niet meer mogelijk is en de terugstorting pas in 2015 is voorzien, worden gemeenten in 2014 geconfronteerd met een geschat tekort in hun exploitatie van circa € 2,5 miljard.
• De hele gemeentelijke bedrijfsvoering moet worden aangepast. Dit is een omvangrijke, tijd en geld verslindende operatie.
• Het proces van samenwerken tussen gemeenten wordt ingewikkelder, juist nu dit kabinet inzet op samenwerking bij de decentralisaties.

Gemeentefonds
De uitname van € 256 miljoen maakt een ordelijke herschikking tussen de clusters in feite onmogelijk, waardoor er een zware hypotheek wordt gelegd op het traject naar een vernieuwde en rechtvaardige verdeling van het Gemeentefonds.

Lagere apparaatskosten gemeenten in verband met opschaling
Het kabinet wil gemeenten grootschalig samenvoegen. Dat leidt volgens het kabinet tot kostenbesparingen. Deze samenvoeging wordt ‘beloond’ door de vermeende kostenbesparingen alvast uit het Gemeentefonds te halen. Dit is in tegenspraak met de bestaande cultuur rond de financiële verhoudingen waarbij efficiencywinst toevalt aan de bestuurslaag waar deze wordt gegenereerd.

Terugdraaien dualiseringscorrectie en vermindering politieke ambtsdragers
De gemeenten zijn positief over het terugdraaien van de voorgenomen vermindering van politieke ambtsdragers en de daarmee samenhangende toevoeging van € 110 miljoen aan het Gemeentefonds.

Trap op trap af
Het is goed dat het kabinet de bestaande afspraken rond de voeding van het Gemeentefonds (trap op trap af systematiek) continueert.