Wie weet het beter?

We denken soms dat de gemeente wordt bestuurd door de politiek, maar dat is natuurlijk niet zo. Scholen hebben hun eigen besturen, net als de zorginstellingen, woningcorporaties, middenstandsverenigingen, sportclubs, en ga zo maar door.

Wat valt er dan nog te besturen?

Natuurlijk, elke gemeente krijgt vele miljoenen binnen die ze op een verstandige manier moet besteden. Dus er wordt wel degelijk beleid ontwikkeld. Bijvoorbeeld omtrent de openbare ruimte of als het gaat om de zorg voor hulpbehoevende inwoners. En niet te vergeten: de communicatie daarover. De laatste taak zal nog veel scherper in beeld komen zodra de nieuwe Omgevingswet van kracht wordt.

De gemeente heeft dus wel degelijk kerntaken die direct kunnen ingrijpen in het leven van de inwoners. Daarvoor hebben we als burgers via ons democratische bestel een mandaat gegeven aan onze vertegenwoordigers. Maar dit betekent niet dat die gekozen raadsleden de experts zijn op het gebied waar ze zich op richten. Het betekent alleen dat ze daar beslissingsrecht op hebben.

Té weinig verstand van

Door de term ‘bestuur’ suggereren we te veel dat goedbedoelende amateurs die in de raad zitten expertise hebben op het gebied van onderwijs, zorg, infrastructuur, groen, ruimtelijke ordening, economie, cultuur en vele andere terreinen. Dat is natuurlijk niet zo. Mind you, ik bedoel de term goedbedoelende amateurs niet negatief. Het geeft in mijn beleving alleen letterlijk weer wat de situatie is.

Wat helaas in veel gemeenten niet goed gaat, is dat diezelfde mensen beslissingen moeten nemen op terreinen waar ze té weinig verstand van hebben. Ze moeten zich inlezen in dikke rapporten en dossiers in een tempo dat je niet van een mens mag verwachten. Wat dan? In de praktijk betekent het maar al te vaak de beslissing volgen van de partij of een andere gelijkgestemde.

Waar zit de kennis?

Natuurlijk kun je van raadsleden niet verwachten dat ze alle kennis in huis hebben. In die zin hoeven ze ook helemaal niet te besturen. Het is de taak van raadsleden om alle inwoners van de gemeente zo goed mogelijk te vertegenwoordigen en te dienen. Dat kan ook door de juiste kennis uit diezelfde groep te benutten in het ontwikkelen van plannen en het nemen van beslissingen. Juist die eerste stap, het toegeven dat er veel mensen en organisaties binnen de gemeentegrenzen zijn die méér kennis hebben op vrijwel alle beleidsterreinen, klinkt voor veel politici als een brevet van onvermogen. Dat is het niet. Het lijkt mij juist wijsheid om niet te varen op de eigen, beperkte kennis. En, in dienst van het belang van de gemeente, gebruik te maken van de overvloed aan aanwezige kennis.

Besturen of vertegenwoordigen

Een typisch voorval kan ik me herinneren enkele jaren geleden. Tijdens de voorbereiding van een G1000, een burgertop, mocht ik in drie minuten de plannen uiteenzetten voor de raad. Aan het eind daarvan stelde een raadslid de volgende vraag: ‘Wat nu, als er uit die G1000 ideeën komen die niet overeenkomen met onze raadsagenda?’

Ik begrijp de vraag, maar het geeft meteen ook de kloof tussen politiek en samenleving aan. Als de politiek, letterlijk de volksvertegenwoordiging, een agenda heeft die mogelijk niet overeenkomt met de belangen van de inwoners, wie vertegenwoordigt zij dan nog?

Geen zelfzuchtige klagers

Steeds meer gemeenten zoeken naar nieuwe manieren om in contact met de inwoners te komen. Bij nieuwbouw van gemeentehuizen wordt de functie van flexplek en grand café voor bezoekers al op diverse plaatsen meegenomen. Meer en meer ambtenaren zijn te vinden op werkplekken in andere locaties, zoals buurthuizen, bibliotheken et cetera. Meerdere burgemeesters maken op regelmatige basis tijd vrij voor het ‘tafelgesprek’. Of ze gaan gewoon op een bankje in het park of een winkelstraat zitten om het gesprek met de bevolking aan te gaan.

Ik hoop van harte dat die beweging niet alleen verder gaat, maar ook het gewenste doel bereikt: een gemeenschap die samenwerkt, zowel bevolking als politiek. Waarbij het wederzijdse wantrouwen naar de achtergrond verdwijnt. Want in het algemeen zijn politici geen mensen die hun eigen zin doordrijven en inwoners geen zelfzuchtige klagers.

Voorbeelden?

Bij deze nodig ik jou, beste lezer uit, om praktijkvoorbeelden uit jouw gemeente te delen. Bijvoorbeeld in reactie op dit stukje, zodat anderen daar weer van kunnen leren. Wat zijn succesvolle experimenten? Waar vindt die samenwerking plaats die we allemaal zo graag zien? Laat het weten, wellicht inspireer je een ander om mee te gaan in die beweging.