• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • Belastingen
    • Big data
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • NIEUW Raadsledennieuws
    • Participatie
    • Samenwerking
  • Partners
    • Wagner
    • Centric
    • Loyalis
    • OSR juridische opleidingen
    • Segment
    • Sdu VIND Handhaving
    • Sdu VIND Inkoop en Aanbesteding
  • Whitepapers

Opinie Correctie nodig in ruimte voor commerciële overheid

31 mei 2018 door Willem A. Janssen

Hoe je het ook wendt of keert: overheden zijn commerciële instellingen geworden. Het ‘publieke’ blijft overheersen, maar het ‘private’ krijgt een steeds prominentere rol bij de uitvoering van overheidstaken. Zo wordt een gemeentelijke taak als het ophalen van huishoudelijk afval veelal uitgebreid naar het – financieel interessantere – bedrijfsafval.

Nog meer in het nieuws zijn de diensten van gemeentelijke jachthavens en campings, die vaak onder de kostprijs worden aangeboden aan burgers. Maar ook de uitvoering van fotografie-, bedrijshulpverlening- en drukwerkdiensten blijft de gemoederen bezighouden, mede door klachten vanuit de markt over oneerlijke concurrentie. Het strikte onderscheid tussen ‘overheid’ en ‘markt’ is duidelijk niet meer van deze tijd.

Beteugelen met regels

Een commercieel actieve overheid onderstreept het belang van regels die op deze hybride overheidsvorm inspelen en – waar nodig – de overheid ook beteugelen. Het aanbestedingsrecht en het mededingingsrecht zijn bij uitstek geschikt om deze rol te vervullen. Zij laten echter een tegenovergestelde beweging zien. Er wordt juist meer ruimte gecreëerd voor commerciële activiteiten, zonder echte waarborgen ter voorkoming van oneerlijke concurrentie.

Méér ruimte gecreëerd

Zo geldt binnen het aanbestedingsrecht al sinds jaar en dag het uitgangspunt dat overheden zelf met hun eigen middelen diensten mogen aanbieden op de markt. De regels beperken deze mogelijkheid niet. Sterker, voor samenwerkingsverbanden tussen overheden is juist méér ruimte gecreëerd voor een commerciële beleidslijn.

Decentrale lobby

Tijdens de hervorming van de aanbestedingsrichtlijnen in 2014 – inmiddels geïmplementeerd in de Aanbestedingswet 2016 – was de lobby van decentrale overheden goed vertegenwoordigd. Als reactie daarop heeft de Europese wetgever deze ruimte zelfs verdubbeld. Een samenwerkingsverband mag momenteel 20 procent van zijn omzet behalen op de markt. De deur naar oneerlijke concurrentie is dus wijder open gezet, terwijl een kleiner percentage dat juist zou voorkomen.

Wet buitenspel

Dat de daaropvolgende concurrentie niet altijd oneerlijk is moge duidelijk zijn. De mededingingsrechtelijke gedragsregels van de Wet Markt en Overheid proberen het speelveld tussen ondernemers en overheid gelijk te trekken. Overheden worden bijvoorbeeld verplicht om de integrale kostprijs door te berekenen. Echter, zoals uit de evaluatie van deze wet blijkt, zorgt een grootschalige toepassing van de ‘algemeen belang uitzondering’ ervoor dat deze wet in 90 procent van de gevallen buitenspel wordt gezet.

Instandhouding uitzondering

De aanstaande hervorming van de wet biedt weinig hoop voor verbetering van deze praktijk. Uit de internetconsultatie volgt de opmerkelijke conclusie dat de minister momenteel lijkt te kiezen voor instandhouding van de bestaande uitzondering. De ophanden zijnde ‘aanscherping’ van de regels legt de bal wederom bij overheden zelf.

Kans gemist

Kiezen voor de toepassing van deze uitzondering moet in de toekomst waarschijnlijk wel beter gemotiveerd gaan worden, maar de mogelijkheid om het algemene belang breed uit te leggen blijft ogenschijnlijk bestaan. Hierdoor wordt een kans gemist om oneerlijke concurrentie echt aan banden te leggen. De uitdijende ruimte binnen het aanbestedingsrecht wordt duidelijk niet gecorrigeerd door het mededingingsrecht.

Ook de lasten

Ruimte creëren voor commerciële overheden is an sich natuurlijk geen probleem. Echter, de toepasselijke concurrentieregels moeten wel zorgdragen voor een relatie tussen overheid en markt waarin daadwerkelijk geconcurreerd kan worden. Hieruit volgt logischerwijs dat, als de overheid op de markt actief wil zijn, zij niet alleen de baten maar ook de lasten van een commerciële koers tot zich moet nemen. Juist het recht zou daarin een essentiële rol moeten vervullen.

Vorige artikel
Verdraagt de smart city het daglicht?
Volgende artikel
De ideale samenleving loopt anders

Tags: mededingingswet, Wet markt en overheid Categorie: Aanbestedingen, Blog

Lees Interacties

GERELATEERD

Kartel van gemeenten komt met de schrik vrij

‘Enkele gemeenten’ hebben verboden afspraken gemaakt over de verkoop van gronden op bedrijventerreinen. Ze handelden in strijd met de Mededingingswet maar krijgen geen sancties opgelegd omdat de overtredingen ‘lang geleden’ plaatsvonden. Dat heeft de Autoriteit Consument en Markt (ACM) maandag bekendgemaakt. De marktwaakhond waarschuwt andere gemeenten niet dezelfde fout te begaan. Na ‘signalen’ is onderzoek... lees verder

Rechter stelt grens aan oneerlijke concurrentie

Gemeenten kunnen niet zomaar besluiten nemen die oneerlijke concurrentie met de markt legitimeren. De hoogste bestuursrechter in dit soort zaken heeft deze week korte metten gemaakt met die heersende opvatting. De gemeenten Hengelo en Zeewolde zijn teruggefloten voor een zogeheten algemeen belang besluit. Gemeenten nemen veelvuldig dat soort besluiten sinds de invoering van de Wet... lees verder

Fouten in beleid voor schaarse vergunningen

Schaarse vergunningen, waarvoor de belangstelling groter is dan de beschikbaarheid, mogen niet voor onbepaalde tijd worden afgegeven of automatisch worden verlengd. Veel gemeenten handelen nu nog in strijd hiermee, blijkt uit onderzoek. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten gaf masterstudent Tim de Graaff opdracht het bestaande juridisch kader op dit gebied te onderzoeken. Hij bekeek ook... lees verder

Reacties

  1. Dick van Elk zegt

    31 mei 2018 op 15:45

    Prachtig uitgangspunt! ‘Ruimte creëren voor commerciële overheden is an sich natuurlijk geen probleem. Echter, de toepasselijke concurrentieregels moeten wel zorgdragen voor een relatie tussen overheid en markt waarin daadwerkelijk geconcurreerd kan worden. Hieruit volgt logischerwijs dat, als de overheid op de markt actief wil zijn, zij niet alleen de baten maar ook de lasten van een commerciële koers tot zich moet nemen. Juist het recht zou daarin een essentiële rol moeten vervullen.’

    Mag dat ook omgekeerd gelden? Eindelijk af van het afwentelen van externaliteiten op de samenleving. Eindelijk een ‘true price’ waarbij ALLE baten en lasten eerlijk worden gedeeld…

    Beantwoorden
  2. Leo Huvers zegt

    31 mei 2018 op 13:35

    Je schrijft “Het strikte onderscheid tussen ‘overheid’ en ‘markt’ is duidelijk niet meer van deze tijd.”. Wat bedoel je daar mee? Ik vind het argument ‘niet meer van deze tijd’ altijd vooral retorisch krachtig, inhoudelijk kan ik er niet zo veel mee. Wat in hoofdlijnen de ontwikkelingsgang is die ik in deze heb waargenomen is de volgende. in de jaren ’80 vond New Public Management bij de overheid ingang: het op bedrijfsmatige wijze benaderen van overheidstaken. Dat paste in die zin heel goed bij een trend van individualisering, dat ermee een reeks aan ZBO’s en andere onder zwakke politieke controle staande en in hoge mate van zelfstandigheid opererende overheidsorganisaties. Vervolgens kwam er een soort hypeje van publiek/private-samenwerking. Mede onder invloed van voornoemde individualisering zijn we langzaam maar zeker toegegroeid naar een overheid die haar eigen burgers niet meer vertrouwd, waarbij naast de vele controle-organenen (autoriteiten) die zijn ontstaan de burger en bedrijven ook steeds meer in systemische dwangbuizen zijn geholpen. De overheid is zichzelf hierbij steeds minder gaan zien als een boven en waar dit past tussen partijen staande entiteit en meer als een entiteit met een eigenstandig belang, die daarmee ook meer tegenover burgers en bedrijven is komen te staan. Vanuit dat denken in termen van ‘eigenstandig belang’ in combinatie met het op bedrijfsmatige leest schoeien van de overheid, is de overgang naar zelf ‘ondernemertje spelen’ te begrijpen, wat natuurlijk niet hetzelfde is als goedkeuren. Bij gemeenten zien we dit vooral terug in de sfeer van grond/vastgoed. Mij lijkt deze ‘eigentijdse’ ontwikkeling niet zo’n beste. De vervreemding tussen burgers en overheid en het aantal conflicten tussen burger en overheid groeien er hand in hand mee.

    Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primaire Sidebar

TOPVACATURES

Docent Burgerzaken (gegevens & privacy) – Segment

Teammanager Administratie – Gemeente Den Haag

Assistent rioolbeheerder – Gemeente Gouda

Uw Topvacature op Gemeente.nu

Meer vacatures

LAATSTE ARTIKELEN

Invoeringsdatum Omgevingswet onzeker

Nog veel vraagtekens rond invoering Omgevingswet

21 januari 2021

Wijdemeren blijft bij terugvorderen bijstand om boodschappen

21 januari 2021

Duurzame successen: van groen dak tot gratis warmtefoto’s

21 januari 2021

‘Gele boekje inzetten voor registratie coronavaccinatie’

21 januari 2021

Schulden van gedupeerden kinderopvangtoeslag kwijtgescholden

20 januari 2021

Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • Big data
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Sdu

SDU

 

Het laatste nieuws van Gemeente.nu in je mail?

Meld je aan voor de algemene nieuwsbrief of een van de themanieuwsbrieven van Gemeente.nu.

Aanmelden

×