Het schijnt dat de invoering van de straatverlichting in West-Europa niet door iedereen met gejuich werd ontvangen. Dat heb ik niet zelf opgeduikeld, dat vertelde technologiefilosoof Peter-Paul Verbeek onlangs in een gesprek over ethiek in de smart city.
Er waren twee kampen. De ene groep vond dat met kunstlicht verlichte straten zorgden voor meer toezicht en veiligheid. De andere groep voelde zich ’s nachts bespied. Die groep hield zich bezig met zaken die het daglicht niet konden verdragen. En kunstlicht ook niet. Privacy is dus geen nieuwe discussie. Net als het debat over autonomie trouwens. Want ook met de uitvinding van anesthesie, waardoor we onder verdoving kunnen opereren, was niet iedereen gelukkig. Het was immers nogal wat om helemaal buiten westen te zijn, terwijl anderen in je lichaam rommelden. Zo plaatste Verbeek het huidige privacydebat in een lange lijn van debatten die horen bij nieuwe technologie.
Waarden, ondergrenzen en bandbreedtes
Dat debat moet gevoerd worden. Zeker over de smart city. We moeten nu beslissingen nemen over de mate waarin die nieuwe technologie ons leven mag beïnvloeden. Daarbij gaat het er niet om dat we nieuwe regels opstellen, maar dat we nadenken over wat de publieke waarden zijn, wat daarin de ondergrenzen zijn en welke bandbreedtes we moeten hanteren.
De discussie over de publieke waarde is heel waardevol aangezwengeld door het Rathenau Instituut. Ondergrenzen liggen vaak al wettelijk vast. Denk bijvoorbeeld aan de AVG over privacy of Grondwetsartikel 1, waar het gaat om discriminatie door technologie. Maar de bandbreedte is veel lastiger. Want wat is voor een bestuurder afwegingsruimte? Kun je ook meer privacy geven? Of soms minder? En wat zijn daarvoor de voorwaarden? Als het kan, krijg je maatwerk binnen kaders in de smart city. En weten burgers, bedrijven en bestuurders waar ze aan toe zijn. Dat draagt bij aan leefbare slimme stad.
Bouwbesluit voor de Smart City
Dit debat wordt nu op een aantal plaatsen gevoerd. Wij zelf doen het in een traject dat we het Bouwbesluit voor de Smart City hebben genoemd, waarin we het debat aangaan met publieke en private partijen over die kaders en bandbreedtes. En we weten nu al dat een flink aantal van die debatten over dertig jaar volledig prehistorisch lijken. Toch is het nodig. Anesthesie is volledig geaccepteerd en straatverlichting ook. Maar de manier waarop we deze zaken nu kennen, is mede bepaald door het debat dat toen is gevoerd.
Jan-Willem Wesselink is kwartiermaker bij de Future City Foundation
Geef een antwoord