Onlangs waren de begrotingsbehandelingen in 393 Nederlandse gemeenten en daarmee liggen budgetten en plannen voor 2016 vast. In een gemeente als Enschede werd een motiemarkt georganiseerd om inwoners de gelegenheid te geven hun ideeën te pitchen aan raadsleden. Utrecht experimenteert met buurtbudgetten om inwoners van twee wijken invloed te geven op de plannen. Maar meedenken met je gemeenteraad wordt ons in Nederland nog niet zo makkelijk gemaakt.
-COLUMN-
Vroeg of laat heb je als betrokken inwoner te maken met raadsinformatie. Raadsstukken, moties, toezeggingen en agenda’s. Zonder deze stukken heb je vaak geen idee wat de stand van zaken is of hoe de gemeenteraad denkt over de sluitingstijden van de horeca of de toekomst van de wijkbibliotheek. De informatie is in veel gevallen slecht vindbaar omdat informatie niet gethematiseerd is, documenten niet onderling gekoppeld worden en elke gemeente de informatie op zijn eigen wijze publiceert. Deze slecht vindbare raadsinformatie bemoeilijkt participatie.
Open Raadsinformatie
In de pilot Open Raadsinformatie heeft de Open State Foundation in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en de VNG voor het eerst raadsinformatie van vijf gemeenten als open data vrijgegeven. Maar was de huidige raadsinformatie dan niet ‘open’ werd ons vaak gevraagd, het is toch via internet te downloaden? Publieke informatie is echter nog geen open data, want de informatie is niet beschikbaar in herbruikbare vorm.
Zo heeft een raadslid uit Castricum vorig jaar alle stemuitslagen en presentielijsten handmatig overgetikt naar een Excel-lijst om het stemgedrag van zijn raad in kaart te kunnen brengen. Dat geeft al aan hoe lastig het is om als inwoner en ook als raadslid het aanleggen van een nieuw gemeentelijk zwembad van idee tot evaluatie te volgen. En via je smartphone een bericht te krijgen wanneer je daar als omwonende over kan inspreken.
Het openen van raadsinformatie
Voor de pilot is de raadsinformatie van Amstelveen, Den Helder, Heerde, Oude IJsselstreek en Utrecht geopend. Daarbij liepen we tegen drie problemen aan. Ten eerste geeft elke gemeente de informatie op een andere manier vrij. De ene gemeente heeft een lijst met toezeggingen, de andere gemeente uitgeschreven notulen en de ander alleen maar videoverslagen van de raadsvergadering.
De informatie is daarnaast niet aanwezig bij de gemeente zelf, maar bij een externe raadsinformatieleverancier. Dus om de data in de eerste plaats te kunnen benaderen moeten deze leveranciers een toegang tot de data hebben. Ten derde is de informatie slecht gemetadateerd. Dat houdt in dat van een motie niet toegevoegd wordt wie de indiener is en wat de uitslag van de stemming is. Zonder deze data over data is het moeilijker om de speld in de digitale hooiberg te vinden.
Apps voor de lokale democratie
Op dit moment zijn meer dan 25.000 documenten van vijf gemeenten beschikbaar als open raadsinformatie. Deze data is toegankelijk via een open source koppelportaal. Hiermee is het fundament gelegd voor het hergebruik van deze informatie. De open data van de Tweede Kamer heeft al leuke tools opgeleverd zoals 1848 en Political Mashup. Daarnaast maken journalisten analyses over Kamerleden met de langste spreekteksten en de meeste aangenomen moties.
Deze apps en analyses kunnen op lokaal niveau het werk van raadsleden en belangenbehartigers vereenvoudigen. Daarnaast geeft het inwoners die naar een motiemarkt gaan meer inhoudelijke informatie en ook een buurtbudget kan eenvoudiger gemaakt worden met beter toegankelijke raadsinformatie. Om de nu vrijgegeven raadsinformatie zichtbaar te maken hebben wij alvast een eenvoudige zoekmachine gebouwd die te vinden is via http://zoek.openraadsinformatie.nl/.
De fundering ligt, nu het huis nog
Een pilot is er om te experimenteren en ervaring op te doen. Het is een mijlpaal dat Amstelveen, Den Helder, Heerde, Oude IJsselstreek en Utrecht als eerste in Nederland hun raadsinformatie als open data hebben aangeboden, maar Open Raadsinformatie is nog lang niet klaar. Zo kunnen stemuitslagen nog niet uit de huidige Open Raadsinformatie gehaald worden en is het niet mogelijk om op thema of dossier te zoeken naar de bijbehorende documenten.
Nu is het zaak om uniforme eisen te stellen aan de toegankelijkheid en metadatering van de raadsinformatie. Het is namelijk niet meer houdbaar om raadsinformatie in 393 verschillende dialecten vrij te geven. Dit staat een sterkere lokale democratie in de weg. De VNG heeft Open Raadsinformatie opgenomen in haar Digitale Agenda 2020 en gaat met de aanbevelingen aan de slag. Voor nu roepen wij iedereen op: ga aan de slag met Open Raadsinformatie en bouw die app die de lokale democratie versterkt!
Auteur Tom Kunzler is Projectleider Cultuur en Transparantie van Open State Foundation, een non-profit organisatie op het gebied van digitale transparantie. Open State werkt samen met overheden, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties aan een slimmere samenleving.
Sorry hoor. Meestal ben ik positief, maar nu moet ik toch even lachen. Het is juist de open data lobby die ervoor heeft gezorgd dat stukken niet langer in Word en Exel mochten omdat dit geen open format was, terwijl iedereen dat wel kon lezen. Nee, het moest in open format (pdf of open-office). Weet iemand wat dat is? open office?