OpinieHét gebeurt in ruimte tussen overheid en burger

Het is een kleffe boodschap, maar gemeenten en inwoners hebben elkaar nodig. Zeker als het om participatie gaat

– blog – Jakobien Groeneveld

Het is niet alleen bottom up of top down: het is de space in between waar het in zit. Burgerparticipatie, bewonersinitiatieven, het nieuwe gebruiken van de stedelijke ruimte, of hoe je het ook maar wil noemen. En het is een win-win situatie, als je maar wilt als gemeente. En de ruimte biedt aan de ruimte tussen bottom up en top down.

Zoetermeer

Achter mijn huis ligt een prachtige wijktuin. Het is een van de redenen dat we in deze wijk zijn gaan wonen. De groenste wijk van Zoetermeer, en dat is heel wat natuurlijk. Jaren geleden moest de wijktuin dicht. Bezuinigingen. Maar toen kwam er een groepje buurtbewoners onder leiding van een doortastende schooljuf met een plan om de tuin zelf te gaan beheren en te openen voor de hele buurt.

De schooljuf praatte als Brugman met de gemeente. Diende voorstel na voorstel in. Sprak met alle gemeenteraadsfracties, waaronder degene waar ik fractievoorzitter van was. En na jaren praten en soms een beetje zeuren – want dat voelde ze soms zo, zei ze tegen me – mocht het eindelijk. Met een klein budgetje voor een paar emmers en regenlaarzen mocht het groepje van de wethouder de wijktuin zelf gaan beheren. Ik vond dat de wethouder in zijn handjes mocht knijpen met zulke bewoners.

Inmiddels is de wijktuin een plek waar buurtbewoners graag samen komen. Ik zag mijn buren laatst met een sleutel naar binnen gaan om wat onderhoud te plegen.

Kinderen mogen er bloemen plukken en er zijn vaak activiteiten. Jong rent er rond. Oud(er) zet er koffie en een plastic bekertje neer – voor de 50 cent die de koffie kost. Er zijn sinds kort zelfs kippen.

Sociale cohesie ten top. En als je het mij vraagt een prima initiatief tegen eenzaamheid. Toen ik er laatst zat met mijn dochtertje, hoorde ik een oudere buurtbewoonster zeggen: “Normaal kom ik nooit ergens. Maar dit vind ik zo gezellig. Ik wilde toch even kijken”. Huppakee, weer een eenzaam uurtje minder. Of zoals Cees Bronsveld, onderzoeker bij de gemeente Rotterdam, in Het is mijn hobby niet. Rotterdammers over hun initiatieven in de buitenruimte zo raak zegt: ‘Burgers komen in voorkomende gevallen geen geld vragen voor “leuke dingen” maar voor “belangrijke dingen”.

Als de stoere schooljuf er niet was geweest, was het hele (buurt)feest niet doorgegaan. En was de tuin definitief gesloten. Nu moet de gemeente nog heel wat meer redenen verzinnen als ze ooit het onzalige plan op zouden vatten de grond te verkopen.

Kramp

Maar niet elk initiatief kan rekenen op een stoere schooljuf. Niet ieder plan vindt meteen zijn weg naar de gemeente. En dat zou wel moeten. Nu zijn burgerinitiatieven vooral ingegeven en uitgevoerd door mensen die de gemeentewegen kennen. Of bereid die met een lange adem te bewandelen. Het voelt  vaak als boksen tegen de regels. Overhalen van ambtenaren. Je verhaal honderd keer opnieuw vertellen.

Terwijl er ook veel gemeenteambtenaren zijn die best willen. Maar ook zij zitten vast aan regels, bazen, gemeentesecretarissen, wethouders en tenslotte gemeenteraden. Iedereen is bang om iets fout te doen. Om iets te doen wat afwijkt van plannen, regels en budgetten.

Het is tijd om uit die kramp te komen. Voor gemeenten en voor burgers. Als burger heb je de gemeente nu eenmaal nodig, zo hebben we dat afgesproken in dit land. Als je een feestje in je straat wil geven, moet je een vergunning aanvragen. En zeker als je een speeltuin wil maken, een plek voor ouderen wil openen waar ze kunnen tuinieren of een duurzaam project met een restaurant voor mensen met weinig inkomen wil gaan runnen. Bij alles heb je de gemeente nodig. Want de gemeente weegt het algemene belang af en bekijkt of het juridisch goed zit.

Maar de gemeente heeft de burger ook nodig. Ja, ze komen soms alleen maar op voor hun eigen belang, maar is dat erg? Eigen belang zit vaak verpakt in goede ideeën. Ideeën waar je als gemeente niet zelf opgekomen was. En vaak meteen (gratis!) energie en menskracht erbij om het idee uit te voeren.

En nee, je kunt niet iedereen gelijk geven en iedereen moet zich aan de wet houden. En ook is er niet altijd genoeg budget. Maar denk ook eens aan crowdfunding en leg de rest bij. Burgers hebben zoveel kennis in huis. Ze kunnen en snappen veel meer dan je denkt.

Kleffe boodschap

Gemeenten en inwoners hebben elkaar nodig. Het is een kleffe boodschap, maar het is wat het is. Er zijn al veel gemeenten die hiermee op een goede manier bezig zijn. Met Doorbreekambtenaren, Participatiemakelaars en ga zo maar door. Maar ik vind dat iedere gemeente er iets mee moet. Het is tijd om ruimte te bieden aan de ruimte.

Over de auteur: Jakobien Groeneveld is voorzitter van de Stadsambassade Zoetermeer (i.o.). Groeneveld is daarnaast vice-voorzitter van het bestuur van GroenLinks Zuid-Holland, ex-gemeenteraadslid en heeft gewerkt als gemeenteambtenaar bij twee gemeenten.