Opinie Regie sociaal domein: keihard & integer

Participatie, jeugd, zorg. Denken vanuit de cliënt. U kent de kreten wel. Als het ergens om een regisserende gemeente brult is het hier wel.

Niet voor niks praten we over “transitie”.

Lukt het ook?

Nee. Op een paar na zijn gemeenten lijkt het op persen van een vierkantje door een cirkeltje. Aan de ene kant  van de kaars brandt het cliëntbelang en aan de andere kant branden de centjes. Elke doorverwijzing kent haar prijs. Professionele hulpverleners klagen dat strenge financiële criteria leidt tot tekortschieten bij de cliënt. Aan de andere kant staan hulpbedrijven. Steen en been klagen deze over oplopende “papierwinkel”-kosten. Uiteraard moet dit “doorberekend” worden.

Maatwerk?
Succes brengt “kaderstellende”-regie. Bij maatwerk moet de professional op casusniveau de standaardaanpak kunnen verlaten in overleg met cliënt en collega’s in het netwerk. Natuurlijk wel met gemotiveerd en transparant verantwoorden waarom de keuze is gemaakt. Doorslaggevend is erbij dat samenwerking via korte lijnen op werkvloerniveau gebeurt. Professionals kennen elkaar persoonlijk en weten elkaar zo snel te vinden.

Kan het nog beter?
Het zijn van een professionele hulpverlener is één, tegelijk regisseur kunnen zijn is vers twee. Maak 1 + 1 = 3. Vorm buurteams om tot regieteams. Buurtregisseurs werken samen met specialistische professionals volgens een slim “script”. Samen bezitten ze een breed maatschappelijk overzicht. Zo wordt het signaleren van de belangrijkste vindplaatsen waar hulp nodig is stukken beter. En dat geeft meer kans voor preventie. Bovenal kan een professioneel opgeleide regisseur de samenwerking met andere specialistische organisaties in juiste banen te leiden.

Klachten hulpbedrijven terecht?
Nee. “Hulpbedrijfjes met een winstmaximalisatie-verdienmodel” schieten als paddenstoelen uit de grond. Met een tomeloze “Efteling”-ambitie om snel rijk te worden is de gemeente voor hen een extra marketingkanaal. We zien ondoorzichtige inzet van ZZP-ers, onderaannemertjes, uitbestedingen aan anderen. Door deze weer te koppelen aan eigen bv’tjes kunnen “hulpondernemers” enorme hoeveelheden “fake-money” wegsluizen. In het belang van de samenleving is het hard nodig dat opdracht gevende gemeenten keiharde “integriteits-toetsen” invoeren.

Regie via integriteit?
Zeker. Succes volgt op effectief “opdrachtgevers”-regie. De gemeente regisseert via heldere KPI-afspraken met de hulpondernemers en monitort deze via doorlopende wensonderzoeken en  klachtenregistratie onder de cliënten. Vervolgens legt de opdrachtgever de “integriteits-toets” op. Gemeenten leggen contractueel vast dat  hulpondernemers periodiek goedgekeurde accountantsverklaringen, jaarrekeningen, overzichten van winstmarges en overzichten van samenwerkingen met derden te leveren.

Is dat voldoende?
Nee. Contractueel wordt vooraf een maatschappelijk verantwoorde en bestuurlijk vastgestelde winstmarge vastgesteld. Een soort “Balkenendenorm” dus. Aan alles voldaan? Het licht blijft op groen. Zo niet worden onmiddellijk de contracten verbroken. En – nog belangrijker – leggen gemeenten keiharde openbare “blacklists” van deze hulpondernemers aan zodat collega opdrachtgemeenten meteen het voorbeeld kunnen volgen.

Beter voor de cliënt, goedkoper voor de samenleving?
Als een gemeente dit echt wil dan is investeren in verschillende regiekwaliteiten nodig. “Kaderstellende” regie biedt individueel maatwerk met maximale professionele vrijheid. Dat kost geld. Geld dat door ondeskundig opdrachtgeven terecht komt in de zakken van “hulpondernemers”. Met deskundige “opdrachtgevers”-regie houden gemeenten het touw strak in handen. Sturen en monitoren met een duidelijk “integriteitscript” gekoppeld aan keiharde sancties kan zomaar het tekort opleveren waar nu iedereen over klaagt.