Opinie Kadernota in coronatijd nog zinvol?

In deze tijd van het jaar staat de kadernota op de agenda in de gemeenteraad. We gaan beslissen over wat er in de begroting van volgend jaar komt te staan, of niet? Kan de kadernota dit jaar nog wel hét instrument zijn voor de begroting? Heeft de gemeenteraad er weer, zoals in de meeste gemeenten gebruikelijk, het jaarlijkse hoogtepunt mee?

Voor steeds meer gemeenteraden is niet de begrotingsbehandeling in november het jaarlijkse hoogtepunt, maar de kadernota in het voorjaar. Hierin staan globaal de prioriteiten en de kosten van de gemeente voor de komende jaren. Er zijn gemeenteraden voor wie dit al gemeengoed is sinds begin van deze eeuw, er zijn er ook die dat nog maar een paar jaar doen of hier juist dit jaar mee willen starten.

Kadernota in 2020

De kadernota anno 2020, ga er maar aan staan. We hebben met elkaar bedacht dat we onze inwoners meer ruimte willen bieden om mee te praten, liefst om mee te denken voordat de kadernota naar de gemeenteraad gaat. Maar ja, dat gaat niet of in ieder geval nu heel lastig, met de huidige richtlijnen. Digitaal kan er wel wat, alleen die inwoners die digitaal niet zo handig zijn zullen niet van zich laten horen. Geen of nauwelijks inwonerparticipatie bij de kadernota in het voortraject.

Niet alleen het participatietraject lukt nu niet of wellicht deels hier en daar, maar vooral de inhoud zal weinig bruikbaar zijn. Want is het überhaupt nu mogelijk om een kadernota neer te leggen met een inhoud dat recht doet aan het doel, de opmaat voor de sluitende begroting van 2021?

Economische gevolgen

Gemeenten hebben nu deels te maken met de economische gevolgen van de maatregelen die genomen zijn rondom het uitbreken van het coronavirus. Al eerder zijn lokale overheden opgezadeld met maatregelen uit Den Haag waarvan de financiële gevolgen op het bordje van de gemeente liggen.

Een pregnant voorbeeld is de huishoudelijke hulp. Slechts een kleine eigen bijdrage en iedereen kan er aanspraak op maken, ook diegenen die voorheen zelf de huishoudelijke hulp betaalden. Velen maken nu gebruik van de goedkope voorziening via de gemeente. Dit levert elke gemeente een flinke kostenpost op.

Nu bedrijven failliet dreigen te gaan en allerlei clubs, verenigingen en stichtingen het onderspit dreigen te delven, wil elke gemeente wel wat kunnen betekenen voor hun inwoners. Het aantal bijstandsgerechtigden zal in ieder geval ook flink toenemen is de verwachting.

Utopie

Voorlopig zijn we nog niet af van alle maatregelen en is het ‘gewone’ leven nog niet in zicht. Zicht op de financiële gevolgen is er maar beperkt, er zullen meerdere scenario’s gemaakt worden, maar een echte kadernota als basis voor een sluitende begroting straks lijkt nu een utopie.

Want dat elke gemeente tekort zal gaan komen is wel duidelijk. De vraag is hoeveel het Rijk gaat bijdragen en hoeveel de provincie? Hoeveel zal er nodig zijn om de samenleving weer te laten draaien? Wat vinden we belangrijk dat door blijft gaan? Wat vinden we een luxe, waar kunnen we wel zonder? Wat zullen de kosten zijn als we met zaken stoppen en die dan toch later weer willen opstarten?

Kortom, er zijn heel veel vragen die nu lang niet allemaal te beantwoorden zijn. Voor alle gemeenteraden worden het spannende maanden voordat er straks een begroting vastgesteld kan worden. Of een sluitende begroting überhaupt haalbaar zal zijn, is wellicht de grootste vraag.

Els Boers is interim-griffier en adviseur voor lokaal bestuur.