Opinie Kaders vragen om kennis

De raad moet kaders stellen. Dat is een belangrijk mantra geworden in het lokaal bestuur. Maar kunnen gemeenteraden dat wel en worden ze door het college in de gelegenheid gesteld? En wat is ervoor nodig om ‘goede’ kaders te stellen? 

Het woord ‘kaderstellen’ komt in de Gemeentewet niet voor. Toch wordt dit sinds de invoering van het dualisme als een belangrijke taak van de gemeenteraad gezien, om uitdrukking te geven aan het feit dat de raad het hoogste gemeentelijk gezag is. En dat is ook zo. De raad benoemt de wethouders, de facto de burgemeester en zij zijn op alle onderdelen van hun bestuurlijk handelen verantwoording verschuldigd aan de raad. En pikt de raad iets niet, dan is het einde oefening.

In algemene zin

Toch wordt vaak gezegd dat de raad enkel in algemene zin kaders mag stellen en niet op details of uitvoeringsniveau. Zeker colleges van burgemeesters en wethouders hebben daar een handje van. En dat geeft in de praktijk natuurlijk spanning. Want als raadslid komen er allerlei zaken op je pad waar je wat mee wilt. Grote, maar ook veel kleine zaken die je als volksvertegenwoordiger in de samenleving of je buurt tegenkomt. En soms kan dat ook heel goed inspiratie voor actie of kaderstelling zijn. Niets mis mee.

Opdrachtgever

Simpel gezegd is de raad gewoon de opdrachtgever van het college. En het is aan de opdrachtgever zelf om te bepalen hoe de opdracht tot stand komt en wat er in staat. Want als je een huis laat bouwen en je laat de architect en aannemer maar hun gang gaan, dan is de kans klein dat het resultaat inderdaad jouw droomhuis is. Een scherpe opdracht, bijsturen en controle zijn dus nodig. Hoe dat lokaal moet en gaat zullen raad en college in onderling overleg met elkaar moeten afspreken.

Verstand

De raad moet vervolgens verstandig genoeg zijn om zich bij de kaderstelling te laten adviseren door mensen die er verstand van hebben. Dat kan het college zijn, maar ook inwoners, belangenorganisaties of anderen. En over die opbrengst en de duiding ervan kan vervolgens het politieke debat plaatsvinden. Een debat dus voorafgaand aan de kaderstelling.

Nauwelijks ruimte

Want als de uitwerking van de kaders heeft plaatsgevonden en er een raadsvoorstel en -besluit liggen, valt er meestal niet veel meer te debatteren. Inwonersparticipatie is verwerkt en de coalitie is het eens. Dan is er nauwelijks ruimte meer voor debat en voor ruimte om elkaar te overtuigen van andere inzichten. Ik maak zelden mee dat fracties zich in welk debat dan ook laten overtuigen door argumenten van andere fracties. Met zulke debatten gaat veel tijd verloren.

Start proces

Het accent van het politieke debat moet daarmee volgens mij veel meer liggen op de start van het proces en de richtingen en keuzes die je daar als raad kunt bepalen. Eigenlijk is het vervolg dan uitvoering door het college, gezegeld met een raadsbesluit. En later een ordentelijke verantwoording en evaluatie. En ja, dan is tussentijdse informatievoorzieningen en verantwoording van groot belang. Je wilt immers weten hoe de bouw van je huis vordert.

Kennis

Dan blijft er nog één lastig ding over: kennis als resultaat van wetenschappelijk werk is steeds meer omstreden. Ervaringskennis, naar zijn aard veel subjectiever, lijkt veel belangrijker te worden. Dat dilemma kan ik niet oplossen. Dat zal in de politieke arena dan ook inzet van bespreking zijn. Vervolgens bepalen daarmee ook de politieke machtsverhoudingen welke kennis dominant is en geaccepteerd wordt. Net als bij het coronavraagstuk. Dat is ook onderdeel van onze democratie.

Gerrit Hagelstein is raadsgriffier in de gemeente Ede.