Het verbod op het clusteren bij aanbestedingen leidt slechts tot administratieve lastenverzwaringen bij overheden. Hoe gek wil je het hebben?
– Column –
Mijn moeder nam me als kleine jongen vaak mee naar de Hanos. We hadden een hotel thuis en dus deed je boodschappen bij de groothandel. Enorme verpakkingen haalden we daar die vaak veel groter waren dan je nodig had. Dertig kilometer heen en terug in een grote personenauto die daarmee één keer per week maar echt vol zat. Maar wel goedkoop! Althans, per afzonderlijk pakje, blikje of zakje. Het was nog voor de tijd dat ze het bij je kwamen brengen. Dus kostte het ons een hele middag. Maar het was een leuk uitje. Dat werd vergoelijkt met het oprechte idee dat in het groot inkopen beter was dan in het klein. Als kleine middenstander moet je toch op de kleintjes letten! Bedrijfseconomisch klopte het natuurlijk van geen kant.
Bij veel organisaties gebeurt nog steeds min of meer hetzelfde. Er is geen geld, tijd of prioriteit om inkoop professioneel te regelen. Ze zoeken daarom aansluiting bij een inkoopcombinatie of een ander samenwerkingsverband en krijgen daar een heel comfortabel gevoel van. De kreet ‘Massa is Kassa’ is blijkbaar diep geworteld. De organisaties vertrouwen erop, dat de ander wél professioneel inkoopt, te vertrouwen is en het beste met jou (en je inkoopvolume) voor heeft om jou de ‘best deal’ te bezorgen. Die vlieger gaat lang niet altijd op, helaas.
Schaalnadeel
Er bestaat per inkoopcategorie een optimaal punt waarna schaalvoordeel omslaat in schaalnadeel. Zo leidt gezamenlijk inkopen veelal tot een optelsom van specificaties waardoor er minder in plaats van meer potentiële leveranciers zijn. Dat geldt ook voor een groter volume: minder leveranciers zijn in staat je te leveren. En of dat wenselijk is?
Aan de andere kant: ik ben blij dat je er in de private sector zelf een beslissing over mág nemen. Die vrijheid wordt in de publieke sector namelijk beperkt door de invoering van de gids Proportionaliteit. Hierin staat onder andere een verbod op clusteren. Een zichtbaar effect van de mkb-lobby. De maatregel moet er voor zorgen dat mkb’ers een grotere kans maken op overheidsopdrachten. Wat mij betreft is de maatregel zinloos en betuttelend. Het zal z’n doel niet bereiken en alleen maar leiden tot administratieve lastenverzwaring bij de overheidsorganisaties. Daarmee is het ook een vorm van schaalnadeel.
Als de beleidsmakers dit er door hebben weten te krijgen, zal het wel een doel dienen. Wat me dan verbaast, is dat hierop het ‘comply or explain’-principe van toepassing is. Dus niet clusteren, niet gunnen op prijs, tenzij je het uit kunt leggen. Hoe gek wil je het hebben? Maak een keus en voer dat door alsjeblieft! Je zult zien dat er nu niets verandert en dat er binnen een paar maanden een set standaardteksten in omloop komt die het ‘explain’-gedeelte regelt. Een wassen neus dus.
Ik verlang steeds vaker terug naar de tijd waarin je mocht kopen wat je zelf wilde, op de manier waarop je dat zelf wilde. Zoals iedere week met m’n moeder bij de Hanos.
Wim Nieland is directeur publiek bij Aeves.
______________________________________________________________________________________________________
Alles over de nieuwe Aanbestedingswet is te vinden in de kennisbank Inkoop en aanbesteden >>
