Opinie Moedeloos teruggrijpen op regierol, of …

Als ambtenaren zich meester voelen over hun persoonlijke ontwikkeling én de dienstverlening van de organisatie, dan verbinden ze bijna vanzelf hun talenten met de doelen van de organisatie.

In mijn vorige column ‘Medewerkers leren, organisaties stageneren‘ beschrijf ik de beperkingen van klassieke leerinterventies als trainen en intervisie voor de effectuering van de veranderkundige ambities van de 3-D’s. Wat is er aan de hand? Komend jaar moet het gemeentelijk beleid echt van papier komen. Bestuurders, managers en professionals vertellen allemaal dat 2015 het jaar van de waarheid is. Nieuwe uitdagingen vragen nieuwe oplossingen. Die ontstaan niet vanzelf. Eén van de grootse valkuilen is dat professionals vol goede bedoelingen vasthouden aan ‘bedrijfseigen standpunten en zienswijzen’.

Ziet u het al voor zich? Heftige discussies waarin professionals elkaar vergeefs proberen te overtuigen van hun (on)gelijk. Vol passie, eigenwijs en vasthoudend. Het wederzijds onbegrip is brandstof voor vurige meningsverschillen. Uiteindelijk beroept de gemeente zich moedeloos op haar regierol en grijpt terug op haar laatste bevoegdheden. Een somber scenario? Alleen als het uitvoeringsnetwerk in staat is zich aan te passen aan nieuwe inzichten en ontwikkelingen.

Dit is de laatste column van een drieluik over sociaal leren. In deze column beschrijf ik hoe je de principes van social learning kunt gebruiken om het leervermogen van professionals te versterken. Toepassing van nieuw beleid is een proces van ‘vallen en opstaan’.

Een effectief uitvoeringsnetwerk maakt gebruik maken van nieuwe ervaringen. De leervaardigheden van professionals zijn dus cruciaal. Leren is een waanzinnig proces. Sommige mensen verwarren leren met ‘aanleren’ van nieuwe werkmethoden en protocollen. Deze instrumentele visie op leren zien we nog veel (one size fits all). Naar mijn mening doet deze visie onvoldoende recht aan de persoonlijke kenmerken van professionals en aan de taakvariëteit in het sociaal domein. ‘Aanleren’ is niet de oplossing voor de effectuering van beleid. Hoe moet het dan wel? U kunt het leervermogen van teams versterken. Het afgelopen jaar hebben verschillende gemeenten goede ervaringen opgedaan met interventies die zijn gebaseerd op social learning en het 70-20-10 model van Jennings.

Deze interventies nemen het eigenaarschap of mastery van professionals al uitgangspunt. Als professionals zich meester voelen over hun persoonlijke ontwikkeling én de dienstverlening van de organisatie, dan verbinden ze bijna vanzelf hun talenten met de doelen van de organisatie. Vergelijkt u dit eens met de opbrengst van de gemiddelde training. Effectieve leerinterventies kenmerken zich door:

• Samen betekenis geven aan externe en interne ontwikkelingen (sens making).
• Bewust inzicht verwerven in eigen kwaliteiten binnen een veranderende context
• Zelfstandige bepalen welke kwaliteiten zij willen en kunnen ontwikkelen (meesterschap)
• Ondersteuning in een veilige leergemeenschap met begeleiding (leercoach, bij voorkeur uit de eigen organisatie)
• Leren door te doen. Professionals oefenen in hun praktijk, ontvangen collegiale feedback en reflecteren op hun handelen
• Maximaal gebruik maken van beschikbare kennis (via het netwerk en het Internet).
• Leeropbrengsten borgen in best practises, waarin de gezamenlijke kennis en overtuigingen van de professionals tot uitdrukking komen.

Onlangs hebben we een social learning programma voltooid bij de sector Werk & Inkomen van een middelgrote gemeente. Ruim honderd professionals hebben elkaar acht weken ondersteund bij het versterken van hun persoonlijke invloed op het werk. Deze professionals hebben verkend hoe ze zelf in woord en daad positief invloed kunnen uitoefenen op de implementatie van beleid. Dag in, dag uit, in veilige leergemeenschappen en onder begeleiding van interne leercoaches. De effecten van dit programma zijn indrukwekkend. Eén van de leercoaches zei bij de evaluatie ‘Bedankt dat ik dit heb mogen meemaken’. Verschillende leergemeenschappen gaan op eigen initiatief verder. Omdat ze hebben ontdekt hoe leuk het is als professionals elkaar in een veilig omgeving stimuleren, ondersteunen en bevestigen.