De griffierskring West-Brabant/Tholen organiseerde op 6 september de bijeenkomst ‘Vernieuwing in de lokale democratie en de rol van het raadslid’. Centraal stond de rol als raadslid te midden van maatschappelijke ontwikkelingen zoals digitalisering, burger- en overheidsparticipatie en nieuwe vormen van democratie. In het vorige nummer trof u een weergave van de bespiegelingen op het thema. In dit nummer een verslag van enkele deelsessies waarin vernieuwde werkwijzen worden verkend.
Marjolein Koster verzorgde namens ‘Het nieuwe Kiezen’ de gelijknamige deelsessie op deze avond. Ze schetste het idee om bij verkiezingen op zowel landelijk als lokaal niveau te focussen op de standpunten van partijen per thema/onderwerp en niet meer op het gehele partijprogramma. Na de verkiezingen worden door samenwerkende partijen per thema uitvoeringsorganisaties (werkgroepen) opgezet, die in samenwerking op het thema gaan besturen.
Tijdens de deelsessie stelden de deelnemers zich actief-kritisch op. Het bleek nog best lastig om buiten de traditionele kaders te denken. Dat leverde aanvankelijk de nodige ‘ja-maar …’-momenten op.
Themakamers
Gesproken werd over een standaardopbouw van verkiezingsprogramma’s, om ze onderling per thema beter vergelijkbaar te maken voor de kiezers. Op lokaal niveau blijkt dat men daarin al wat verder is dan op landelijk niveau.
Typische bezwaren tegen de in het denkmodel voorgestelde themakamers, die per thema het dagelijks bestuur doen, werden ook gehoord: wat als alle themakamers voor de duurste oplossingen gaan, wie verdeelt de schaarste en let op het overzicht? Het budgetrecht van de gemeenteraad als geheel werd als oplossing/tegenkracht genoemd, zoals dat nu ook al werkt. Wat ook naar boven kwam is dat Het Nieuwe Kiezen een tegenkracht kan zijn voor de in het huidige systeem ingebouwde neiging om verschillen te benadrukken, terwijl die meestal niet eens zo groot zijn. In het huidige systeem is het zaak vóór de verkiezingen de verschillen te benadrukken en erna compromissen te sluiten. Bij Het Nieuwe Kiezen begint het zoeken naar samenwerking al voorafgaande aan de verkiezingen.
‘Consent’
Hugo Prakke (fractievoorzitter van D66) en Jan Broekgaarden, inwoner die als bruggenbouwer nauw betrokken is bij de invoering van consent in de Utrechtse Heuvelrug, namen op een enthousiaste wijze de deelnemers mee met mooie prikkelende één-tweetjes in het fenomeen consent. Zij presenteerden het als tegenhanger van consensus. Dat laatste is nu de meest gangbare wijze van besluitvorming, waarin gemeenteraden voortdurend bezig zijn om verschillen te omlijnen, uit te vergroten en waar een meerderheid beslist. Met consent gaat het niet om meerderheden, maar of men overwegende bezwaren heeft tegen het voorstel. Veel minder politieke spelletjes, inwoners praten aan de voorkant in het proces mee, schuiven aan bij raadsvergaderingen en hebben agenderingsrecht. In de gemeenteraad is er ook geen coalitie en oppositie. Er wordt gewerkt met een raadsprogramma en veel meer vanuit de gezamenlijkheid, waardoor ook traditionele minderheden meer invloed hebben.
Dingen die er echt toe doen
Over die kenmerken ontstonden interessante gesprekken. Enkele deelnemers lieten het bezwaar horen dat met een raadsprogramma het politieke debat verdwijnt. Hugo en Jan lieten het tegendeel zien. Ingeval er bezwaren waren tegen een bepaald voorstel kwamen juist de voor- en tegenargumenten heel snel op tafel en werd er net zo lang gedebatteerd tot niemand meer onoverkomelijke bezwaren heeft. In een enkel geval lukte dat niet en werd er weer ouderwets gestemd. Hun ervaring leert dat met de consentmethode het debat juist geconcentreerd wordt gevoerd op de punten die zwaarwegend zijn en waarmee partijen zich juist profileren. Geen discussies over futiliteiten en details. Nee, het gaat over de dingen die er echt toe doen.
Draagvlak
Deelnemers waren ook nieuwsgierig naar het proces hoe er te komen. Hugo en Jan gaven aan dat je hiervoor wel ruim de tijd moet nemen. De meest kritieke succesfactoren zijn maximaal draagvlak in de gemeenteraad en het betrekken van inwoners. Ook training in gesprekstechnieken draagt enorm bij aan het slagen van consent. De gemeenteraad moet ook leren meer over te laten aan burgers en deskundigen. Met consent ben je als raad méér regisseur. Door het intensief betrekken van inwoners wordt het terugkrijgen van het vertrouwen versterkt. De bekende kloof tussen burgers en politiek wordt kleiner. Burgers, verenigingen, bedrijven en instellingen voelen zich veel beter gehoord en zijn daardoor ook bereid om zich medeverantwoordelijk te gaan voelen voor het besturen van de stad of het dorp. Dit alles vergt wel een weg van de lange adem en geduld, want verandering in gang zetten in politiek gestuurde organisaties kost nu eenmaal veel energie, tijd en geduld.
Vervolg
Aan het eind van de deelsessie werd aan de deelnemers gevraagd of er behoefte is om hieraan een vervolg te geven: er bleek dat die wens breed werd gedragen. De toezegging is gedaan dat de griffierskring West-Brabant dit gaat oppakken.
Paul Piket, raadsgriffier gemeente Breda
Jan Jaap Rochat, raadsgriffier gemeente Zundert
Wim Voeten, raadsgriffier gemeente Etten-Leur
wim.voeten@etten-leur.nl
@wimvoeten
(Foto: Raadzaal Leidschendam-Voorburg (foto: Michel Groen))
Geef een antwoord