Staatssecretaris Nobel beantwoordt vragen over een recente uitspraak van de rechtbank Overijssel over het afdragen van bedragen bij derdenbeslag op een bijstandsuitkering, specifiek rondom de vakantietoeslag. Het kabinet wil samen met de VNG het handelingskader afdracht: maandelijks of jaarlijks voor gemeenten verduidelijken.
In deze uitspraak gaat het om de situatie waarin een deurwaarder derdenbeslag heeft gelegd op een bijstandsuitkering die door de gemeente wordt verstrekt. De maandelijkse bijstandsuitkering is gelijk aan de beslagvrije voet zodat er geen afdracht aan de deurwaarder plaatsvindt. De gemeente heeft vervolgens besloten om de vakantietoeslag maandelijks te gaan uitkeren, in plaats van jaarlijks, zoals normaal gebeurt. De rechtbank komt tot het oordeel dat de gemeente de vakantietoeslag niet maandelijks had mogen uitkeren aan de deurwaarder. De gemeente had daarmee moeten wachten totdat de uitkering van het vakantiegeld zou plaatsvinden, tenzij de schuldenaar daar om zou verzoeken of daarmee in zou stemmen. Het enkele feit dat er derdenbeslag is gelegd, is volgens de rechtbank onvoldoende rechtvaardiging voor maandelijkse uitkering.
Omdat geen hoger beroep is ingesteld, is de uitspraak bindend voor de betrokkenen. Het kabinet onthoudt zich van commentaar op het rechterlijk oordeel zelf, maar wil samen met de VNG het handelingskader verduidelijken.
Wettelijk kader: moment van betalen en belangenafweging
In de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet is niets geregeld over het betalingsmoment van de vakantietoeslag; dit is geregeld in artikel 45 van de Participatiewet. Volgens deze wet wordt het vakantiegeld in de regel jaarlijks in juni uitgekeerd. Het is aan gemeenten om zorgvuldig te besluiten af te wijken, waarbij ze de belangen van bijstandsgerechtigden goed moeten afwegen. Die belangenafweging is momenteel in de gemeentelijke handreiking onvoldoende uitgewerkt en zal hierop worden aangevuld. Er zijn situaties denkbaar waarin maandelijkse afdracht passend kan zijn, bijvoorbeeld als dit niet financieel nadelig is voor de uitkeringsgerechtigde.
Nemo-plus-regel en beslagrecht
De rechtbank benadrukte de ‘nemo-plus-regel’: de deurwaarder kan niet méér ontvangen dan waartoe de uitkeringsgerechtigde recht heeft. Dit betekent dat alleen het deel van het inkomen boven de beslagvrije voet afgedragen kan worden aan de deurwaarder. Bij jaarlijkse uitbetaling valt het vakantiegeld onder het beslag ná uitbetaling, terwijl bij maandelijkse uitbetaling dit per maand kan worden gevorderd — mits de uitkeringsgerechtigde daartoe daadwerkelijk recht heeft.
Kostenbeslag en kritiek
De staatssecretaris erkent dat maandelijkse afdracht tot hogere deurwaarderskosten voor schuldenaren leidt. Het kabinet blijft daarom inzetten op jaarlijkse afdracht, behalve wanneer omstandigheden dat onredelijk maken. Er lopen onderzoeken naar de hoogte van de deurwaarderskosten en tarieven, waarvan resultaten begin 2026 worden verwacht.
Op dit moment zijn er geen landelijke cijfers over het aantal gemeenten dat maandelijkse afdracht toepast. De rechtbankuitspraak geldt specifiek voor de betrokken partijen, maar geeft het signaal dat enkel derdenbeslag op zich onvoldoende reden is om over te gaan tot maandelijkse afdracht: elke situatie vraagt om belangenafweging.
Geef een reactie