Goed voorbeeld: Onder de Pannen in Haarlem

Haarlemmers die een kamer in huis over hebben, kunnen deze dankzij de pilot ‘Onder de Pannen’ tijdelijk verhuren aan een stadsgenoot die dakloos werd, bijvoorbeeld na een scheiding of het verlies van een baan. ‘Je geeft iemand de kans om orde op zaken te stellen en een andere oplossing te vinden. Zo voorkom je erger.’

Het aantal daklozen in Nederland is de afgelopen tien jaar meer dan verdubbeld en in verschillende gemeenten staat er veel druk op de ketel. Recent trokken verontruste ombudsmannen nog aan de bel bij de rijksoverheid. Ze riepen het kabinet op ‘zijn verantwoordelijkheid te nemen in de huisvestings- en daklozenproblematiek’. Het kabinet liet daarna weten te stimuleren dat projecten, die nu vaak nog op kleine schaal plaatsvinden, breder worden toegepast. 

Een van de genoemde voorbeelden is het project Onder de Pannen. ‘Economisch’ daklozen kunnen daarbij tijdelijk een kamer huren van een andere inwoner. Het project startte in 2014 in de gemeente Amsterdam, in 2018 in Zaanstad en sinds kort als proef in Haarlem. Ook in deze laatste stad is de nood namelijk hoog. ‘Er is echt een voortdurende druk op de maatschappelijke opvang in de stad,’ aldus Henk Esselink, beleidsadviseur maatschappelijke ondersteuning. ‘We hebben een scala aan voorzieningen in onze regio, voor gezinnen en alleenstaanden, voor mensen met en zonder psychische problematiek, en voor jongeren. Een heel arsenaal zeg maar. Toch zien we voor alle groepen dat de bestaande capaciteit niet voldoet aan de totale vraag.’ 

Onder de pannen in Haarlem

In de zoektocht naar oplossingen stuitte Haarlem op de Amsterdamse versie van het project en besloot er zelf ook mee te starten, in eerste instantie dus als pilot. Inwoners die tijdelijk dakloos zijn, bijvoorbeeld door een echtscheiding of het verlies van baan en inkomen, kunnen voor een jaar bij Haarlemmers intrekken en krijgen zo de kans om orde op zaken te stellen. Ze betalen maandelijks huur, op basis van het puntensysteem plus bijkomende kosten voor zaken als elektra, water, gas en het gebruik van inboedel. 

Verschillende voordelen

Deze oplossing kent volgens Esselink verschillende voordelen.‘Eigenlijk snijdt het mes aan drie kanten. Ten eerste zorg je voor tijdelijke woonruimte voor wie dat nodig heeft en geef je iemand de kans om in dat jaar een andere oplossing te vinden. Zo voorkom je erger. Daarnaast is het een bron van inkomsten voor de verhuurders. De kostendelersnorm is bij deze onderhuursituatie niet van toepassing en heeft daarom geen gevolgen voor bijstandsuitkering en toeslagen. Verhuurders met een sociale huurwoning die een huurachterstand hebben opgelopen kunnen een beroep doen op de regeling Kleine schuld, Grote winst.

‘Dat houdt in dat de huurschuld, met een maximum van 2500 euro, wordt overgenomen en voldaan aan de woningcoöperatie. Vervolgens wordt met het bedrag dat de huurder voor Onder de Pannen betaalt, de schuld afgelost. Zo verdwijnt de achterstand en daarmee de cyclus van schulden, straffen en incassobureaus. Uiteindelijk voorkom je hiermee huisuitzetting.’

‘Geen Haarlemmerolie’

Onder de Pannen is een initiatief van de Regenboog Groep, de organisatie die ook de match maakt tussen verhuurder en huurder. De gemeente Haarlem werkt voor het project samen met verschillende woningcorporaties en samenwerkingspartners uit de stad. Waar in Amsterdam jaarlijks zo’n zeventig matches worden gemaakt, verwachten ze in Haarlem dat dit tien duo’s zullen zijn.

‘Het is geen Haarlemmerolie voor een scala aan problemen, maar een kleine bijdrage aan meerdere problematieken waar we mee kampen. We varen op de kennis en ervaring die de Regenboog Groep al opdeed in Amsterdam en Zaanstad, op hun best practices. Er is veel beschikbaar en uitgekristalliseerd, zoals huurcontracten,’ legt Esselink uit.

Uitdaging

De grootste opgave van dit project zit hem volgens Esselink in het vinden van genoeg verhuurders. ‘Eén berichtje in de krant en je hebt meer dan genoeg huurders die zich aanmelden. De verhuurders, die moet je echt zoeken en overtuigen. We proberen dat bijvoorbeeld door de media aan te haken. Daarnaast willen we flyers zo breed mogelijk gaan verspreiden onder sociale wijkteams, in bibliotheken en noem maar op. Daarbij is de belangrijkste boodschap dat de match heel zorgvuldig wordt gemaakt. Je krijgt niet zomaar de eerste de beste persoon in huis geschoven. En als achteraf blijkt dat de match niet oplevert wat verwacht werd, zijn er nog ontsnappingsmogelijkheden. Maar dat komt in de praktijk eigenlijk niet voor.’

Ook omliggende gemeenten hebben interesse in het project. Zo is bijvoorbeeld in Bloemendaal het collegebesluit al genomen om aan te sluiten bij de pilot.