Het aantal meldingen over kindermishandeling en andere crisissituaties in gezinnen is de afgelopen weken ongeveer gelijk gebleven. De Raad voor de Kinderbescherming, Jeugdzorg Nederland, Veilig Thuis, de Onderwijsraad en het kabinet zijn wel bezorgd over kinderen en jongeren in een onveilige thuissituatie, zeker naarmate de coronacrisis langer voortduurt en mensen massaal thuiszitten.
Het aantal spoedmaatregelen is de afgelopen weken niet noemenswaardig gestegen of gedaald, laat de Kinderbescherming weten. ‘We zien nog geen trendbreuk. Er bestaan uiteraard wel zorgen over de situatie,’ zegt een woordvoerder. Ook het aantal incidenten waarvoor Jeugdzorg wordt ingeschakeld, is niet toegenomen. ‘Je kunt je wel voorstellen dat spanningen in gezinnen oplopen,’ aldus een woordvoerder van brancheorganisatie Jeugdzorg Nederland.
Hij wijst erop dat problemen ‘onder de radar’ kunnen blijven, zeker in gezinnen die niet in beeld zijn bij de jeugdhulpverlening. Kinderen uit gezinnen die te boek staan als kwetsbaar gaan vaak nog wel naar school. ‘Die kinderen hebben de structuur van school nodig,’ zegt de woordvoerder. ‘Veel gemeenten hebben voor deze kinderen iets geregeld, maar niet allemaal.’
Onderwijsraad
De Onderwijsraad ‘maakt zich veel zorgen’ over kinderen en jongeren in een onveilige thuissituatie. ‘Focus nu op de opvang van hen en ondersteun schoolbesturen en scholen met een centraal informatie- en ondersteuningspunt,’ is het advies aan minister Slob. Het adviescollege over onderwijs steunt de aanpak van de minister, maar ‘de afspraken zijn echter nog niet voor iedereen in het onderwijsveld helder’.
Daarom beveelt de Onderwijsraad de minister aan om snel duidelijkheid te verschaffen over de ruimte die scholen hebben om deze kinderen of jongeren toch op te vangen. Ook vraagt de raad aan Slob om ‘gemeenten en schoolbesturen stevig aan te spreken als ze achterblijven in hun acties om ieder kind in beeld te krijgen, te bereiken en zo nodig veilige opvang te bieden’.
Verre van gerust
Bij de Veilig Thuis-organisaties, die vaak het eerste aanspreekpunt zijn bij vermoedens van huiselijk geweld, was tot nog toe geen significant verschil in meldingen te zien. ‘Dat landelijk de meldingen niet stijgen, stelt ons verre van gerust,’ zei voorzitter Debbie Maas van het Landelijk Netwerk Veilig Thuis daar onlangs over. ‘Partijen als wijkteams, onderwijs en politie hebben in deze tijd minder zicht dan normaal op huiselijk geweld en kindermishandeling.’
Maas noemt het ‘logisch dat spanningen oplopen. We horen dat mantelzorgers onder druk komen te staan, mensen hun baan verliezen en dat de combinatie thuiswerken en kinderen helpen met schoolwerk heel ingewikkeld is. In sommige huishoudens kan die spanning escaleren tot geweld. Hier maken we ons ernstig zorgen over. Zeker nu er zo weinig vrienden, familie maar ook hulpverlening over de vloer komt.’
Op afstand
Jeugdhulpverleners moeten hun werk nu veelal op afstand doen. Ze houden contact met gezinnen via telefoon en videoverbindingen. ‘Maar als we het echt niet vertrouwen, gaan we alsnog langs. Ook als je een Skype-afspraak hebt en mensen nemen niet op. Je kunt nu eenmaal niet alles op afstand doen, het is mensenwerk.’ Bij huisbezoeken houden hulpverleners zoveel mogelijk afstand. Als iemand klachten aan de luchtwegen heeft, moeten ook jeugdhulpverleners beschermende middelen zoals mondmaskers gebruiken.
Informatie jeugdveld
Het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) coördineert in opdracht van het ministerie van VWS de informatievoorziening in het jeugdveld over de gevolgen van de coronacrisis. Daarbij wordt nauw samengewerkt met onder andere de jeugdgezondheidszorg, de jeugdzorg, de jeugd-ggz, het onderwijs, de kinderopvang en met de VNG, cliëntenorganisaties en beroepsverenigingen. De informatie is te vinden op nji.nl/coronavirus. Ook staat er hoe gemeenten kwetsbare gezinnen kunnen ondersteunen.
Verder is er een poster ontwikkeld met praktische tips voor als de spanningen thuis te hoog oplopen en er onveilige situaties dreigen te ontstaan ten tijde van de corona-crisis. De nadruk ligt op handelingsperspectieven voor omstanders.
Maatregelen kabinet
Het kabinet start een voorlichtingscampagne voor slachtoffers en andere betrokkenen om een toename in huiselijk geweld tegen te gaan. Dat meldt minister De Jonge van Volksgezondheid in zijn Kamerbrief COVID-19 update stand van zaken. De PvdA en andere partijen in de Tweede Kamer vroegen aandacht voor dit onderwerp. Professionals in het jeugdveld krijgen richtlijnen, die samen met het NJI en het RIVM worden opgesteld, over het opvolgen van de meldcode in deze crisis.
De Jonge verwijst in zijn Kamerbrief ook naar het feit dat het aantal meldingen bij Veilig Thuis op dit moment niet stijgt. ‘Maar dat stelt ons niet gerust want uit ervaring en onderzoek weten we dat huiselijk geweld in tijden van spanning aanzienlijk toeneemt. Ik ben op dit moment extra maatregelen aan het uitwerken.’
Hierin neemt de minister verschillende initiatieven uit het buitenland mee: een laagdrempelige app voor huiselijk geweld en kindermishandeling in Italië en een codewoord bij de apotheek in Frankrijk en Spanje. Met Veilig Thuis wordt gekeken naar een laagdrempelige landelijke chatfunctie.
Wanneer dringt nu eens echt door dat kinderen voor alles gaan. Voor de veiligheid van volwassenen. Voor de economie. Hoe is het mogelijk dat we kuinderen ook maar een dag in de steek hebben gelaten? Kinderen zijn de toekomst. Dus het lijkt mij simpel: hulpverleners moeten wel in contact blijven met kinderen. Ze moeten als eerste beschermende middelen hebben en juist veel meer een oog houden op alle kinderen. Ik ben zelf een “oudere”, maar dat ik de afgelopen weken vaak beter beschermd werd dan kinderen keur ik 100% af!! Kinderen en hun moeders zijn naar mijn idee in een beschaafd land altijd prioriteit nummer 1 en 2.