Eenvoudigere regelgeving, ruimte voor individuele coulance, meer innovatie en navolging van succesvolle gemeentelijke initiatieven. Zo kunnen overheden volgens de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) voorkómen dat burgers in de schulden raken.
Schulden ontstaan vaak door een samenspel van factoren. Maar daarbij staat de complexiteit van regelgeving toch wel met stip op één. De RVS dringt in haar advies “Eenvoud loont. Oplossingen om schulden te voorkomen” dan ook aan om snel meer eenvoud door te voeren.
In haar advies onderzoekt de RVS op welke manieren overheden en andere organisaties, zoals verzekeraars, kunnen voorkomen dat burgers in de schulden raken. Volgens de raad wordt er veel over schuldhulp gepraat, maar is er met preventie in de praktijk nog nauwelijks vooruitgang geboekt.
In haar advies formuleert de raad drie oplossingen om schulden te voorkomen.
1. Maak regels en uitvoering eenvoudiger
De RVS wijst met name op de noodzaak om de toeslagensystematiek van de Belastingdienst te vereenvoudigen. Mensen met inkomensondersteuning hebben gemiddeld te maken met dertien verschillende regelingen. Dat is te ingewikkeld. Het structureel wijzigen van de toeslagensystematiek kost tijd, begrijpt de raad. Een oplossing voor de korte termijn zou dan zijn: het rechtstreeks overmaken van toeslagen aan de organisaties waar de toeslag voor bedoeld is. Dus huurtoeslag aan de wooncorporatie en de zorgtoeslag direct aan de zorgverzekeraar. Ook moeten altijd individuele oplossingen bij complexe probleemgevallen mogelijk zijn buiten bestaande regels om, bijvoorbeeld met coulanceregelingen.
2. Bied financiële hulp en advies nog voordat er schulden zijn
Zorg dat burgers sneller en eenvoudiger toegang krijgen tot hulp. Gemeenten hebben al de mogelijkheid om laagdrempelige hulp aan te bieden, maar daar wordt nog te weinig gebruik van gemaakt. Goede voorbeelden verdienen hierbij navolging door alle gemeenten, stelt de RVS.
3. Zorg voor een heldere zorgplicht van de schuldeisers
De RVS pleit ervoor dat de verantwoordelijkheid van overheid, bedrijven en organisaties om te voorkomen dat mensen schulden krijgen, wordt versterkt. Bijvoorbeeld door begrijpelijke communicatie en alertheid op laaggeletterdheid. Of tijdig hulp of een regeling bieden bij achterstand in betaling. De goede voorbeelden die al bestaan verdienen eveneens navolging. Overheden en organisaties moeten meer investeren in innovatie en in leren van elkaar.
De raad is tevens voorstander van een landelijk incassobureau – zoals in Zweden. Dat biedt betere bescherming aan burgers met een schuld. Ook zijn schuldproblemen eerder zichtbaar, omdat problematische schulden op één plek terechtkomen.
