In verschillende gemeenten wordt de tegenprestatie voor de bijstand onder de loep genomen. Zo gaat Rotterdam langdurig werkzoekenden meer mogelijkheden bieden. In Breda zijn recent nieuwe regels vastgesteld en in Kampen is de tegenprestatie sinds begin dit jaar ingevoerd.
Wie bijstand ontvangt, moet als tegenprestatie een onbetaalde activiteit verrichten wanneer de gemeente dat vraagt. Gemeenten worden geacht werk te maken van de tegenprestatie en zich daarmee te houden aan de doelen van de Participatiewet, aldus staatssecretaris Van Ark. ‘Maar nut en noodzaak hiervan lopen uit de pas met de werkelijkheid. Het verschil tussen de oorspronkelijke bedoeling en dagelijkse praktijk vraagt om herbezinning op de tegenprestatie.’ Dat schrijft Keimpe Anema, onderzoeker bij het Fries Sociaal Planbureau op Gemeente.nu
Rotterdamse tegenprestatie aangepast
Meerdere gemeenten nemen momenteel de tegenprestatie onder de loep. Zo doopt Rotterdam het uitkeringsprogramma Tegenprestatie om tot Prestatie010. De gemeente gaat werkzoekenden die al een tijd zonder werk zitten meer mogelijkheden bieden. Denk aan meer contactmomenten, hulp om problemen aan te pakken en een aanbod voor laagdrempelige scholing. Daarmee hoopt de stad het aantal bijstandsgerechtigden naar beneden te brengen.
In Rotterdam zitten momenteel 35.000 mensen in de bijstand. Van hen vallen er ruim 20.000 onder het programma Prestatie010. Deze werkzoekenden zijn gemiddeld 51 jaar en zitten gemiddeld bijna elf jaar in de bijstand. Via het programma kiezen ze een bezigheid die past bij hun vaardigheden en omstandigheden, aldus de gemeente. Denk hierbij aan vrijwilligerswerk, mantelzorg, verbeteren van taalvaardigheid, de aanpak van schulden of werken aan de gezondheid. Mensen werken voor minimaal twintig uur per week of naar vermogen.
Activeringscoach
Een aantal van hen, 9000 werkzoekenden, krijgen extra begeleiding in hun zoektocht naar een baan. Op de agenda staan gesprekken met een medewerker die inzet op coaching, motivering en ontwikkeling, werken aan presentatie- en sollicitatietechnieken en het volgen van laagdrempelige scholing. Ook belemmeringen om aan het werk te gaan worden aangepakt.
Uiteindelijk wil de gemeente dat er in 2022 zo’n 4000 werkzoekenden zijn uitgestroomd. Wethouder Richard Moti: ‘Met Prestatie010 streven we naar het maximaal haalbare voor elke Rotterdammer in deze doelgroep. Ik vind het belangrijk dat we als gemeente ook aandacht besteden aan de mensen die door allerlei omstandigheden of tegenslagen in het leven een tijd niet gewerkt hebben. Ik geloof er namelijk in dat iedereen een stap kan maken in zijn of haar persoonlijke ontwikkeling en hiermee de afstand tot de arbeidsmarkt kan verkleinen. Of dit nu het starten met re-integratie is, het starten van vrijwilligerswerk, weer gaan bewegen of het aanpakken van schulden.’
Plannen in andere gemeenten
In andere gemeenten is de tegenprestatie ook onderwerp van gesprek. In Breda zijn recent nieuwe regels vastgesteld voor het leveren van zo’n prestatie voor wie langer dan vijf jaar in de bijstand zit. ‘Met veel politiek kabaal,’ zo meldt BN DeStem. De tegenprestatie geldt voor maximaal twintig uur per week en kan één keer per jaar worden opgelegd. Ook worden substantiële vrijwilligersinzet en mantelzorg erkend en aangemerkt als vrijstelling.
Daarnaast wordt bij het opstellen van een tegenprestatie ‘nadrukkelijk uitgegaan van maatwerk’. De nieuwe regels zijn er in eerste instantie voor inwoners die langer dan vijf jaar een bijstandsuitkering ontvangen, zo’n 2200 mensen, aldus de krant. Vervolgens krijgt ook de groep die tussen twee en vijf jaar een uitkering ontvangen ‘kansen en mogelijkheden.’
Handhaven op tegenprestatie
In Kampen is sinds begin dit jaar het leveren van een tegenprestatie een eis voor het krijgen van bijstand. De gemeente legt inwoners met een ‘grote kans’ op een baan niet direct zo’n prestatie op, zo schrijft De Stentor. ‘Het doel van de tegenprestatie is dat de inwoner zich inzet voor de samenleving als reactie op de inspanningen van de gemeente voor de inwoner.’ Volgens het college is handhaving nog niet nodig geweest en zijn er ook nog geen vrijstellingen toegekend.
