• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Gemeente.nu

Nieuws voor gemeenten

  • Bedrijfsvoering
    • Aanbestedingen
    • Belastingen
    • Big data
    • Burgerzaken
    • Communicatie
    • Digitalisering
    • Financiën
    • Ondernemersbeleid
    • Organisatie
    • Privacy
    • Vergunningen
  • Sociaal
    • Bijstand
    • Decentralisatie
    • Integratie
    • Jeugdzorg
    • Onderwijs
    • Ouderen
    • Schuldhulp
    • Sport
    • Werk
    • Wmo
  • Veiligheid
    • Boa
    • Cybersecurity
    • Evenementen
    • Handhaving
    • Ondermijning
    • Openbare orde
  • Ruimte & Milieu
    • Afval
    • Bodem
    • Bouw
    • Duurzaamheid
    • Energie
    • Infrastructuur
    • Leefomgeving
    • Omgevingswet
    • Smart city
  • Loopbaan
    • Cao
    • Integriteit
    • Leiderschap
    • Mobiliteit
    • Ontwikkeling
    • Pensioen
  • Bestuur
    • College
    • Gemeenteraad
    • Participatie
    • Samenwerking
    • Raadsledennieuws (archief)
  • Partners Gemeente.nu
    • Centric
    • Segment
    • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)
    • Sdu VIND
    • Sdu VIND Inkoop en Aanbesteding
  • Whitepapers

Opinie Herbezinning nodig op de tegenprestatie

18 april 2019 door Keimpe Anema

Gemeenten moeten meer werk maken van de tegenprestatie en zich houden aan de beoogde doelen uit de Participatiewet, aldus staatssecretaris Van Ark. Maar nut en noodzaak hiervan lopen uit de pas met de werkelijkheid. Het verschil tussen de oorspronkelijke bedoeling en dagelijkse praktijk vraagt om herbezinning op de tegenprestatie.

Wie bijstand ontvangt, moet als tegenprestatie een onbetaalde activiteit verrichten wanneer de gemeente dat vraagt. In een CBS-onderzoek onder gemeenten geeft bijna 40 procent aan de tegenprestatie niet uit te voeren of een andere insteek te kiezen. Sommige zetten bijvoorbeeld in op ‘doen wat je kunt’, maar willen dit niet scharen onder de noemer van de tegenprestatie, vanwege een negatieve bijklank. Hierbij valt te denken aan mantelzorg, vrijwilligerswerk, dagbesteding of een re-integratietraject.

Dwingen tot uitvoering

Als reactie op de onderzoeksuitkomsten spreekt staatssecretaris Van Ark (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) in een brief aan de Tweede Kamer van een zorgwekkende situatie. Gemeenten zouden mensen onnodig aan de kant laten staan terwijl er een krappe arbeidsmarkt is. In diezelfde brief geeft de staatssecretaris aan vanuit haar stelselverantwoordelijkheid gemeenten te dwingen de tegenprestatie conform de Participatiewet uit te voeren, als dat nodig is.

Uit een eerdere rondvraag onder Friese beleidsmedewerkers door het Fries Sociaal Planbureau (FSP) blijkt dat veel gemeenten andere dan strikt de wettelijke doelen voor ogen hebben. Gelet op de bredere decentralisaties proberen ze de tegenprestatie in te passen in het sociaal beleid. Niet alleen met oog op integrale beleidsvoering, maar ook met een afweging van kosten en baten in het achterhoofd.

Geen middelen

Voor de tegenprestatie ontvangen gemeenten geen aparte middelen. Gelet ook op de beperkte budgetten voor re-integratie zien we een knip tussen kansarme en kansrijke ‘klanten’. Ongeveer de helft van alle bijstandsgerechtigden wordt als kansarm gezien. Voor hen volgen vaak geen (intensieve) beleidsinspanningen, zo blijkt uit een inventarisatie onder vijf gemeenten door het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken. Dus geen re-integratie, wel een tegenprestatie.

Bovendien zijn gemeenten afhankelijk van wat bijstandsontvangers én vrijwilligersorganisaties kunnen en willen. De praktijk leert dat organisaties niet zonder meer zitten te wachten op mensen die niet gemotiveerd of niet in staat zijn tot onbetaalde arbeid. Het vergt puzzelwerk om bekwame cliënten te koppelen aan beschikbare plekken. Gemeenten zijn daarbij grotendeels afhankelijk van buurthuizen, culturele evenementen, sportclubs of andere maatschappelijke organisaties.

Signaal aan publiek

De praktijk verschilt hiermee van de bedoeling uit het oorspronkelijke wetsvoorstel. Daarin is de tegenprestatie eerst en vooral bedoeld om aan het publiek duidelijk te maken dat bijstandsontvangers iets terugdoen voor de verkregen bijstand. Tegen het decor van een economische crisis en een groeiend beroep op de bijstand moest dit het maatschappelijk draagvlak voor de sociale zekerheid borgen. Gunstige effecten voor de bijstandsontvangers en grotere baankansen kwamen op de tweede plaats.

Dat was begin 2012. Sindsdien zijn de positieve baten voor uitkeringsgerechtigden zelf steeds belangrijker geworden om tegenprestatiebeleid te rechtvaardigen. Ook de staatssecretaris plaatst het instrument in een ander daglicht met een ander doeleinde: een tegenprestatie kan bijstandsgerechtigden ‘meer zelfvertrouwen, sociale contacten en een nuttige tijdsbesteding opleveren’.

Wie bepaalt?

Verder wordt de tegenprestatie door Van Ark dus nadrukkelijk in samenhang bezien met een steeds krappere arbeidsmarkt. De principiële vraag dringt zich op waartoe het beleid nu werkelijk dient én wie dit bepaalt. Moet de praktijk de wet volgen, of zou het omgekeerde wenselijk zijn?

Anno 2019 zijn gemeenten op een breed terrein verantwoordelijk voor sociaal beleid. Zij proberen dit ‘van onderop’ vorm te geven, met het politieke primaat bij de gemeenteraad en met de opdracht om zo integraal mogelijk te werken. Het wettelijke ontwerp en de discussie over de tegenprestatie lijken nog toegesneden op een andere situatie. Er is nogal wat veranderd sinds de invoering. We zijn uit de economische crisis geklommen en de grote decentralisaties hebben hun beslag gekregen.

In dubio

De tegenprestatie kán een nuttig instrument zijn, maar zal moeten meebewegen met maatschappelijke veranderingen. Ondertussen plaatst dreiging van eventuele dwang vanuit het Rijk de gemeenten in dubio: moeten zij de tegenprestatie uitvoeren conform de Participatiewet of doorgaan met de zoektocht naar het invlechten met andere beleidstaken in het sociaal domein?

Dat leidt af van de hamvraag hoe de tegenprestatie betekenisvol kan zijn; voor de bijstandsontvangers, vrijwilligersorganisaties en gemeentelijke ambtenaren.

Keimpe Anema is onderzoeker bij het Fries Sociaal Planbureau en houdt zich bezig met vraagstukken rondom sociaal domein en zorg.

Tagged With: bijstand, tegenprestatie Filed Under: Bijstand, Blog, Werk

Lees 1 reactie
Vorige artikel
Participatie? De overheid weet het ook niet
Volgende artikel
De wilde rit met de bulldozer van De Jonge

Reader Interactions

GERELATEERD

Arnhem kostendelersnorm

Arnhem experimenteert met kostendelersnorm

Steeds meer gemeenten houden proeven met de bijstand. Ook Arnhem experimenteert. Zo telt daar binnenkort de kostendelersnorm voor jongeren niet meer. Ook kunnen inwoners een half jaar gaan samenwonen met volledig behoud van hun bijstandsuitkering. Gemeente.nu berichtte recent nog dat in de gemeenten Den Haag, Tilburg en Heerlen samenwonen op proef mogelijk wordt, zonder directe... lees verder

Samenwonen op proef in de bijstand

In verschillende gemeenten wordt geëxperimenteerd met de bijstand. Zo wordt in Den Haag en Heerlen samenwonen op proef mogelijk, zonder directe gevolgen voor een uitkering. Rotterdam laat de kostendelersnorm voor jongeren los. In Den Haag kunnen inwoners met een bijstandsuitkering vanaf 1 juni 2022 voor maximaal zes maanden op proef samenwonen, zonder dat dit direct gevolgen... lees verder

Zelfstandigen willen Tozo terug

De Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN) vraagt het kabinet de coronasteunregeling Tozo terug te brengen voor getroffen zzp’ers, nu de avondlockdown is verlengd tot half januari. In sectoren zoals de horeca, cultuur en sport is er door de maatregel minder werk te doen. Veel zelfstandigen komen daardoor volgens VZN in ‘ernstige nood, zowel financieel als mentaal’.... lees verder

Comment (1)

  1. Jolanda van Dijk says

    19 april 2019 at 09:13

    Zou het ook zo kunnen zijn dat weer actief bezig zijn (al dan niet onder het mom van de ’tegenprestatie’) mensen helpt uit hun eigen vicieuze cirkel te komen waarna ze zichzelf beter voelen, weer perspectief zien en dat dit dus juist onderdeel van sociaal beleid is?

    Beantwoorden

Geef een antwoord Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Primary Sidebar

TOPVACATURES

Operationeel Projectleider terugdringen jonge aanwas IJsselstein en Vijfheerenlanden – Gemeente IJsselstein

Meer vacatures
Banner SC Aanbestedingsrecht 2021 320x250

LAATSTE ARTIKELEN

gemeentemedewerker ziek corona

Corona haalt medewerkers alsnog onderuit

25 mei 2022

Geen studentencampus Amstelveen

Geen stu­den­ten­cam­pus in Am­stel­veen

24 mei 2022

Rat

Haarlem vangt ratten met slimme vallen

24 mei 2022

Warmtenetten wetsvoorstel Jetten

Warmtewet: belangrijke stem voor gemeenten

23 mei 2022

Wgr begroting

Opinie Extra tijd begrotingscyclus is sigaar uit eigen doos

20 mei 2022

GEMEENTE.NU PARTNERS

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden
  • Segment

Vermijd de valkuil van niet integer handelen door raadsleden

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen
  • Segment

Modules Burgerzakendiploma’s in Noord- en Zuid-Nederland te volgen

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou
  • Segment

Beleidsadviseur onderwijs? Deze nieuwe cursus is voor jou

Compleet juridisch cursusprogramma voor de waterschapwereld
  • Segment

Compleet juridisch cursusprogramma voor de waterschapwereld

Risico’s en kansen van Common Ground
  • Centric

Risico’s en kansen van Common Ground

Maak medewerkers bewust van cybersecurity
  • Centric

Maak medewerkers bewust van cybersecurity

Digitaliseren in Rotterdam: ‘Volledig vanuit één systeem werken’
  • Centric

Digitaliseren in Rotterdam: ‘Volledig vanuit één systeem werken’

Centric en Arda vergroten securitybewustzijn binnen organisaties
  • Centric

Centric en Arda vergroten securitybewustzijn binnen organisaties

Centric en DiVault, voor duurzaam toegankelijke gemeenten
  • Centric

Centric en DiVault, voor duurzaam toegankelijke gemeenten

‘Co-creatie’ betekent nog niet vanzelf maatwerk 
  • Centric

‘Co-creatie’ betekent nog niet vanzelf maatwerk 

Digitale terinzagelegging volgens Common Ground
  • Centric

Digitale terinzagelegging volgens Common Ground

Blog – Delen die data: Omgevingswet is niet gebaat bij eilandjes
  • Centric

Blog – Delen die data: Omgevingswet is niet gebaat bij eilandjes

‘Kredieten niet klakkeloos verstrekken, maar ook niet blind afwijzen’
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

‘Kredieten niet klakkeloos verstrekken, maar ook niet blind afwijzen’

Blog – Gebruiksgemak is ook werk uit handen nemen
  • Centric

Blog – Gebruiksgemak is ook werk uit handen nemen

Voorbereid op de piek in Bbz-aanvragen?
  • Centric

Voorbereid op de piek in Bbz-aanvragen?

Er is een nieuwe Schulden Monitor!
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Er is een nieuwe Schulden Monitor!

Podcast – Rechtmatigheid implementeren in de organisatie
  • Segment

Podcast – Rechtmatigheid implementeren in de organisatie

Blog – Nuchter innoveren met Rotterdam
  • Centric

Blog – Nuchter innoveren met Rotterdam

Strategische samenwerking Energiemissie en Centric rond e-factureren
  • Centric

Strategische samenwerking Energiemissie en Centric rond e-factureren

Blog – Innovatie die echt meerwaarde levert
  • Centric

Blog – Innovatie die echt meerwaarde levert

‘Uitfilteren loos alarm maakt vroegsignalering schulden efficiënter’
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

‘Uitfilteren loos alarm maakt vroegsignalering schulden efficiënter’

Vroegsignalering: de eerste ervaringen
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Vroegsignalering: de eerste ervaringen

Kijk terug: BOA Webinar over groei van de handhaving
  • Segment

Kijk terug: BOA Webinar over groei van de handhaving

Innovaties Burgerzaken: ‘Meer gemak voor inwoners en professionals’
  • Centric

Innovaties Burgerzaken: ‘Meer gemak voor inwoners en professionals’

Auditbare veiligheid op het gebied van wachtwoorden
  • Centric

Auditbare veiligheid op het gebied van wachtwoorden

Stichting BKR ziet afname aantal kredieten en betalingsproblemen
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Stichting BKR ziet afname aantal kredieten en betalingsproblemen

Podcast 25 jaar opleiden in de publieke sector
  • Segment

Podcast 25 jaar opleiden in de publieke sector

Súdwest-Fryslân zet de kracht van data op de kaart
  • Centric

Súdwest-Fryslân zet de kracht van data op de kaart

‘Een nieuw paspoort is geen boek dat je even koopt’
  • Centric

‘Een nieuw paspoort is geen boek dat je even koopt’

Opleidingen Omgevingswet voor Twentse gemeenten
  • Segment

Opleidingen Omgevingswet voor Twentse gemeenten

Digitale dienstverlening met de burger echt centraal
  • Centric

Digitale dienstverlening met de burger echt centraal

‘Hybride’ les laat deelnemer kiezen tussen fysiek of virtueel
  • Segment

‘Hybride’ les laat deelnemer kiezen tussen fysiek of virtueel

Met de Meetfiets de gemeente in
  • Centric

Met de Meetfiets de gemeente in

Centric stelt software inburgeringswet vrij beschikbaar
  • Centric

Centric stelt software inburgeringswet vrij beschikbaar

Schaamte houdt financiële problemen te lang achter de voordeur
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Schaamte houdt financiële problemen te lang achter de voordeur

Jongeren als IT’er aan het werk voor Centric via 2TestIT
  • Centric

Jongeren als IT’er aan het werk voor Centric via 2TestIT

AI-assistent verbetert interactie burger met gemeente
  • Centric

AI-assistent verbetert interactie burger met gemeente

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips
  • Segment

Beteugel agressie tegen publieke medewerkers – drie tips

Business intelligence helpt bij goede ambulancezorg
  • Centric

Business intelligence helpt bij goede ambulancezorg

Provinciale Reservepool met stembureauleden
  • Segment

Provinciale Reservepool met stembureauleden

Centric en Gripvol vergemakkelijken Bbz-aanvraag ondernemers
  • Centric

Centric en Gripvol vergemakkelijken Bbz-aanvraag ondernemers

‘Coronaschade zit verstopt in een zwarte doos’
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

‘Coronaschade zit verstopt in een zwarte doos’

Verkiezingen in coronatijd: nervositeit en verscheurde stempassen
  • Segment

Verkiezingen in coronatijd: nervositeit en verscheurde stempassen

Diplomastelsel Burgerzaken verandert
  • Segment

Diplomastelsel Burgerzaken verandert

Masterclasses informatiebeveiliging
  • Segment

Masterclasses informatiebeveiliging

Meer jongeren in betalingsproblemen: de cijfers geduid
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Meer jongeren in betalingsproblemen: de cijfers geduid

BOA Webinar: Na corona – groei handhaving vasthouden!
  • Segment

BOA Webinar: Na corona – groei handhaving vasthouden!

Hoe stel je financiële rechtmatigheid vast?
  • Segment

Hoe stel je financiële rechtmatigheid vast?

Centric en ValidSign verstevigen partnerschap
  • Centric

Centric en ValidSign verstevigen partnerschap

Schuldenaanpak effectiever met vroegsignalering in de wet verankerd
  • Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR)

Schuldenaanpak effectiever met vroegsignalering in de wet verankerd

Friese voorlopers op weg naar Omgevingswet
  • Centric

Friese voorlopers op weg naar Omgevingswet

Collectief leren: juist in coronatijd, maar hoe dan?
  • Segment

Collectief leren: juist in coronatijd, maar hoe dan?

VNOG gaat voor financiën vanuit de cloud
  • Centric

VNOG gaat voor financiën vanuit de cloud

Zo kom je tot een robuuste begroting
  • Segment

Zo kom je tot een robuuste begroting

Online training agressie voorkomen: kan dat?
  • Segment

Online training agressie voorkomen: kan dat?

Vijf redenen om voor Segment te kiezen
  • Segment

Vijf redenen om voor Segment te kiezen

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’
  • Segment

Online BRP-cursus: ‘Even wennen, maar veel geleerd’

Centric presenteert Productbeleid Decentrale Overheid 2021
  • Centric

Centric presenteert Productbeleid Decentrale Overheid 2021

Whitepaper – Archiveren voor gemeenten
  • Centric

Whitepaper – Archiveren voor gemeenten

Jelly Frankes: jong, enthousiast en deskundig
  • Segment

Jelly Frankes: jong, enthousiast en deskundig

Whitepaper – Gemeenten ontzorgd met SaaS
  • Centric

Whitepaper – Gemeenten ontzorgd met SaaS

Eerste Hulp bij Verkiezingen
  • Segment

Eerste Hulp bij Verkiezingen

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit
  • Segment

Juiste identiteitsvaststelling – belangrijker dan ooit

BUCH-gemeenten nemen Centric Burgerzaken in gebruik
  • Centric

BUCH-gemeenten nemen Centric Burgerzaken in gebruik

Centric en Stratech bieden totaaloplossing schuldhulpverlening
  • Centric

Centric en Stratech bieden totaaloplossing schuldhulpverlening

Centric en SNG werken samen aan rekenmodule beslagvrije voet
  • Centric

Centric en SNG werken samen aan rekenmodule beslagvrije voet

Eric Gubbels over online leren in coronatijd
  • Segment

Eric Gubbels over online leren in coronatijd

Digitale handhaving in het sociaal domein
  • Centric

Digitale handhaving in het sociaal domein

Boa’s: kennis als schild tegen angst en onzekerheid
  • Segment

Boa’s: kennis als schild tegen angst en onzekerheid

Opinie ‘Kaders’ zijn de nieuwste kleren van de keizer
  • Centric

Opinie ‘Kaders’ zijn de nieuwste kleren van de keizer

BoAcademie lanceert opleiding niveau 4 voor handhavers
  • Segment

BoAcademie lanceert opleiding niveau 4 voor handhavers

De Virtuele Inloopavond
  • Centric

De Virtuele Inloopavond

Whitepaper Talentmatch – Meedoen op de arbeidsmarkt
  • Centric

Whitepaper Talentmatch – Meedoen op de arbeidsmarkt

Whitepaper – De roadmap naar Office 365 voor gemeenten
  • Centric

Whitepaper – De roadmap naar Office 365 voor gemeenten

Aanvullende geweldsmiddelen boa’s horen erbij
  • Segment

Aanvullende geweldsmiddelen boa’s horen erbij

De missie van Segment
  • Segment

De missie van Segment

Centric publiceert publieksverslag 2019
  • Centric

Centric publiceert publieksverslag 2019

Schuldenproblematiek door de coronacrisis
  • Segment

Schuldenproblematiek door de coronacrisis

Vernieuwend opleidingsaanbod voor gemeenten
  • Segment

Vernieuwend opleidingsaanbod voor gemeenten


Footer

Snel naar

  • Aanbestedingen
  • Big data
  • Financiën
  • Handhaving
  • Integriteit
  • Leefomgeving

Meer Gemeente.nu

  • Nieuwsbrief
  • Facebook
  • Twitter
  • Linkedin
  • Events

Help

  • Adverteren
  • Contact
  • Spelregels

Powered by Sdu

SDU

 

Het laatste nieuws van Gemeente.nu in je mail?

Meld je aan voor de algemene nieuwsbrief of een van de themanieuwsbrieven van Gemeente.nu.

Aanmelden

×